Asielzoekers, intolerantie en de Open Samenleving

18 oktober 2015 | 21:51

In de geest van Karl Popper zouden we onszelf alleen intolerant moeten betonen jegens de intolerantie zelf. En dan zowel tegenover de intolerantie die van anderen komt als tegenover onze eigen intolerantie.

Dat schrijft Gert Jan Geling. 

In een opinieartikel voor de Volkskrant van 16 oktober schreef Rob de Jong, fractievoorzitter van de VVD Haarlem, dat we als samenleving tegelijk met asielzoekers intolerantie importeerden. De gemiddelde asielzoeker, aldus De Jong, neemt vanuit het land van herkomst een negatieve houding tegenover vrouwen, homo's, christenen en joden mee naar Nederland.

Als gevolg hiervan verandert onze samenleving in rap tempo. En zeker niet ten goede. Het censureren van aanstootgevende foto’s, het accepteren van het weigeren een hand te schudden en het afdwingen dat vrouwen zich bedekt kleden om zo geen asielzoekers te choqueren dreigt volgens De Jong sluipenderwijs gemeengoed te worden. 

Probleem met De Jongs stelling is ten eerste dat hij asielzoekers als een homogene groep ziet. Hij miskent de grote diversiteit die deze groep kenmerkt, en beseft niet dat velen juist voor intolerantie en onvrijheid uit hun land gevlucht zijn, op zoek naar een vrij land waarin ze kunnen leven zoals ze willen leven. Daarnaast heeft De Jong weinig vertrouwen in de integratie van asielzoekers. Het kost tijd om bepaalde normen en waarden te veranderen, maar het is wel degelijk een proces dat bij velen sluipenderwijs plaatsvindt. Bepaalde vormen van intolerantie slijten over de jaren. Ten slotte beseft De Jong niet dat met zijn artikel hij zelf in hoge mate bijdraagt aan een groeiende intolerantie, tegenover asielzoekers. De Jong zou er goed aan doen zich niet collectief te keren tegen asielzoekers, maar tegen bepaalde waarden. Waar hij intolerant tegen zou moeten zijn is tegen de intolerantie. 

Dit in de geest van de sociaal-liberale Oostenrijkse filosoof Karl Popper (1902-1994). Popper stelde in zijn boek ‘De Open Samenleving en haar Vijanden’ nadrukkelijk dat in een open samenleving onze tolerantie zich uit mag strekken naar de intolerantie. In dat geval zal de tolerantie uiteindelijk vernietigd worden. Intolerantie, aldus Popper, zou met rationele argumenten bestreden moeten worden in een publiek debat. 

Als we Popper volgen dan zouden we ons als samenleving niet intolerant tegenover bepaalde groepen op moeten stellen, maar alleen tegenover de intolerantie. Dat geldt dan wel voor álle vormen van intolerantie. Dus zowel tegenover intolerantie tegenover asielzoekers als voor intolerantie van sommige asielzoekers tegenover bepaalde aspecten van onze samenleving. 

Want waar De Jong wel een punt mee heeft is met de stelling dat velen in Nederland te maken de bepaalde vormen van intolerantie die sommige asielzoekers neigen te hebben zonder enige tegenwoord accepteren. Het censureren van afbeeldingen, zoals in Bunschoten-Spakenburg gebeurde, om asielzoekers niet te choqueren, is absurd. Datzelfde geldt voor het vrouwen in gastgezinnen van asielzoekers aanraden zich bedekt te kleden. 

Dergelijke handelingen vormen een aanslag op de waarden van Open Samenleving, en druisen daarnaast ook nog keihard in tegen de integratie van asielzoekers. Het is absoluut onwenselijk dat we op dergelijke wijze de waarden van de open samenleving verkwanselen, en toegeven aan intolerantie. Maar het is net zo onwenselijk om onszelf als gevolg daarvan intolerant op te stellen tegen hele groepen. In de geest van Karl Popper zouden we onszelf daarom alleen intolerant moeten betonen jegens de intolerantie zelf. En dan zowel tegenover de intolerantie die van anderen komt als tegenover onze eigen intolerantie. Alleen op deze wijze kunnen we de open samenleving beschermen, en haar waarden uitdragen.