Kannibalisme 

Multatuli

Men moet evenwel erkennen dat de invoering van den Islam – die tevens vermeerdering van zoutgebruik ten-gevolge had – grooten afbreuk heeft gedaan aan ’t menscheneten. 

Dat deze hebbelykheid nog in de buurt van Penjaboengan – ’t centrum van ons gezag in de Battahlanden – zou bestaan hebben tydens Ida Pfeifer die streken bezocht (1844? 1845?) houd ik voor ’n leugen. Zy knoopt aan de ontmoeting die ze te-dezer-zake beweert gehad te hebben, een anekdote vast, die den stempel der onwaarheid op ’t voorhoofd draagt. Men zou háár gespaard hebben, vertelt ze, om-den-wille der grappigheid van haar opmerking: ‘dat zy ’n bejaarde vrouw en dus te taai’ was. 

Toen zy, eenige jaren na my, met Battahlanders in aanraking kwam, was de anthropophagie in die streken uitgeroeid, en wel door den invloed van dezelfde volkeren die we thans in naam der beschaving beoorlogen. 

Wanneer heeft Nederland ooit met zyn godsdienst en met zyn wapens, in ’n ommezien tyds een ganschen volksstam van kannibalen tot rustige menschen gemaakt?

Multatuli - Max Havelaar (1860)