Open brief inzake toegankelijke en kwalitatieve psychologische zorg aan minister Vandenbroucke
Beste minister,
Er was een sprankeltje hoop te merken bij veel collega-klinisch psychologen* met uw aantreden. Vele collega’s waren ondertussen moedeloos geworden van de visie en de manier van aanpak van uw voorganger, Maggie De Block. Grote bron van frustratie en ontgoocheling was het ELP-project dat door de minister zonder overleg met de beroepsgroep werd uitgerold. Vele psychologen verslikten zich in hun koffie toen ze lazen dat er plots een akkoord was omtrent de terugbetaling van psychologische zorg. Enthousiasme, vreugde en dankbaarheid waren bij velen wellicht de eerste emoties die sterk aanwezig waren. De vrolijkheid was echter geen lang bestaan beschoren eenmaal we de voorwaarden begonnen door te nemen. Patiënten konden niet langer rechtstreeks bij een psycholoog aankloppen, maar moesten voortaan langs de huisarts. De verlaging van de drempel tot psychologische zorg, waar wij al zo lang op aandrongen, draaide uit op een verhoging van de drempel. Alsof het nog niet moeilijk genoeg is om met al je problemen en verdriet de stap naar hulp te zetten moesten patiënten nu plotsklaps verplicht op twee plekken hun verhaal gaan doen. Daarnaast moesten psychologen zich plots inschrijven in een netwerk onder leiding van een ziekenhuis. Met één pennentrek werden zo de verhoudingen binnen het werkveld fors onder druk gezet. Hoewel ambulant werkende psychologen tot hiertoe gelijkwaardige partners waren ten opzichte van instellingen zoals een CGG of een (psychiatrisch) ziekenhuis, kwamen ze plotsklaps in een meer afhankelijke en ondergeschikte positie te staan. Daarnaast waren er nog pijnpunten zoals de beperking in leeftijd (enkel mensen tussen 18 en 65 jaar hadden recht op terugbetaling), de duurtijd (de psycholoog moest zijn werk leveren op 4 sessies, die eventueel verlengd konden worden door de huisarts tot 8 sessies) en het aantal problematieken dat in aanmerking kwam (enkel mensen met depressie, een angststoornis of een alcoholverslaving). In maart werd hier al een petitie over opgestart, met ondertussen 3000 handtekeningen van bezorgde collega's.**
Het is inderdaad zo dat ondertussen een aantal punten reeds werden bijgestuurd. Zo werd de leeftijdsgrens ondertussen opgeheven zodat iedere leeftijdscategorie recht heeft op tegemoetkoming bij psychologische hulp. Echter, veel van de pijnpunten blijven ook overeind. Dit is tevens ook de reden waarom veel collega’s nog steeds niet zijn ingestapt in het project en terugbetaling van psychologische zorg veelal een lege doos blijft.
Maar zoals gezegd, er was een sprankeltje hoop. U staat bekend als een enthousiaste, vriendelijke man met een grondige dossierkennis en een luisterend oor. Het was dan ook met veel verwondering dat veel collega’s op 28 oktober 2020 naar Terzake keken, waar u verkondigde dat er 1500 psychologen zouden worden aangeworven om de geestelijke gezondheidszorg extra te ondersteunen binnen de huidige Coronacrisis. Veel details kon u er nog niet over kwijt. Dit kwam als een grote verrassing, onze beroepsgroep was niet op de hoogte. Nog steeds met hoop, maar ondertussen toch ook met groeiende argwaan begonnen ikzelf en vele collega’s met mij te wachten op verduidelijking of breed overleg met de beroepsgroep. Met de recente geschiedenis met mevrouw De Block nog in gedachten kan u het ons niet kwalijk nemen dat we voorzichtig werden. U sprak immers ook wel weer over “psychologen bij de huisarts”. De ongerustheid stijgt opnieuw, er leeft veel onrust dat u de visie van mevrouw De Block gewoon verder wil doortrekken en op grotere schaal wil gaan toepassen. Uit uw reactie in de commissie voor gezondheid en gelijke kansen op dinsdag 3 november 2020 blijkt immers dat ook u spreekt over verplichte verwijzing door de huisarts, psychologen die in een netwerk moeten werken,…
Wij als psychologen hebben niet het gevoel dat wij behandeld worden als een volwaardige partner in het uittekenen van een structureel plan voor de geestelijke gezondheidszorg in dit land. Deze wordt verwaarloosd en is in zijn geheel ondergefinancierd. Naast de zelfstandige klinisch psycholoog verdient ook de diverse groep van collega’s in de Centra Algemeen Welzijnswerk, Centra Geestelijke Gezondheidszorg meer erkenning te krijgen. Naar ons aanvoelen wordt onze inbreng niet gehoord, niet gewaardeerd en niet gevalideerd. Dit komt dan ook nog eens bovenop het signaal dat wij reeds jaar en dag krijgen doordat er moet worden ingeleverd. Zo verdienen nieuwe collega’s via het nieuwe IFIC-systeem voor de verloning van zorgverstrekkers in ziekenhuizen 10% minder en werd er van ambulante psychologen in het systeem De Block verwacht dat ze aan een tarief zouden moeten werken dat niet leefbaar is om een voltijdse praktijk uit te bouwen. Ik denk niet dat dit voor wie dan ook enthousiasmerend zou werken en het draagt zeker niet bij tot een gevoel van waardering en appreciatie.
Wij willen ons engageren om kwaliteitsvolle psychologische zorg te bieden. Zelfstandige klinisch psychologen zijn snel inzetbaar, staan dicht bij het lokale netwerk van de burger en kunnen flexibel inspelen op de noden van de persoon. Velen van hen zullen intekenen als de randvoorwaarden voor goede zorg aanwezig zijn. Ze zijn bereid hun maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen.
Daarom meneer de minister, roepen wij u op om in gesprek te gaan met ons als psychologen. Wij roepen u op te luisteren naar onze voorstellen en ons als volwaardige partner te beschouwen in het uittekenen van de krijtlijnen van de geestelijke gezondheidszorg van morgen. Speel zo snel mogelijk open kaart, zodat de ongerustheid bij vele collega’s kan worden weggenomen. Uw partij geeft aan te staan voor een toegankelijke en betaalbare, kwaliteitsvolle geestelijke gezondheidszorg. Laat ons hier samen werk van maken.
*Deze brief is opgesteld vanuit het brede veld van klinisch psychologen en orthopedagogen. Voor redenen van leesbaarheid spreken we telkens over klinisch psychologen.
**Https://www.petities.com/betaalbarepsychologischezorg
Tom Vanderschoot Neem contact op met de schrijver van de petitie