Bewoners Manifest Amersfoort 2022

Bewoners en bewonersorganisaties willen voor de komende raadsperiode 2022-2026 een aantal zaken meegeven aan de politieke partijen. Samen maken we de stad en daarom vragen we nu gezamenlijk aandacht voor betere co-creatie en meer aandacht voor:
1. Leefbaarheid
2. Integraliteit
3. Samenwerking
4. Groen
5. Gebruik openbare ruimte

Inleiding
Het maatschappelijk debat over een betere rolverdeling tussen burger en overheid duurt voort. Onze samenleving wordt geconfronteerd met heel andere vraagstukken dan in het verleden, hierbij denken wij aan klimaatverandering, de strijd om beperkte ruimte, vluchtelingenstromen, gezonde omgeving en privacy. Wij zien dat juist de lokale overheid op veel van deze thema’s aan zet is om de verbinding te leggen met de burger. Daarnaast is deze samenleving zelf ook aan verandering onderhevig. Wij zijn van mening dat dit aanleiding geeft om de politieke partijen van Amersfoort in aanloop naar de verkiezingen het een en ander mee te geven over hoe wij, maatschappelijke organisaties in deze stad, graag de samenwerking willen aangaan in de beantwoording van eerder genoemde opgaven.

Top tip: Raak er mee bekend dat planvorming een ‘u bocht’ moet maken om ruimte te bieden aan het meenemen van aanvullende belangen. Maak inzichtelijk welke oorspronkelijke en aanvullende belangen zijn meegewogen. Zorg voor draagvlak als noodzakelijke toets.

1. Leefbaarheid, laat kwaliteit voor bewoners het bouwprogramma bepalen.
Wij willen de nadruk leggen op de leefbaarheid in Amersfoort. Er wordt door de politieke partijen ingezet op bouwen, bouwen en bouwen. We hebben daar begrip voor, maar willen hierbij wel aantekenen dat daarbij de huidige bewoners van Amersfoort niet vergeten mogen worden.

Amersfoort is een prachtige stad die bestaat uit een samenhang van dorpen, wijken en buurten die een eigen karakter hebben en graag willen houden. Het is van belang dat in de komende periode in samenhang met de huidige bewoners een analyse wordt gemaakt van alle delen van de stad. Kijk wat er aan de hand is, wat beter kan en vooral ook wat een wijk nog aan kan. Als deze stappen zijn doorlopen kan vervolgens gekeken worden óf er nog kan worden bijgebouwd en in overleg met bewoners ook waar, hoeveel, voor wie, welke doelgroep en op welke schaal. Wij geloven niet dat hoogbouw noodzakelijk is voor goede dichtheden. En kijk ook hoe de voorzieningen op peil blijven, suggesties van bewoners worden meegenomen en problemen ter plekke worden opgelost. De problemen van de vele duizenden binnenstadbewoners op het gebied van leefbaarheid zijn van een
andere aard dan die van zij die in Vathorst wonen. Wat ze overeenkomen is dat bewoners hun eigen buurt het beste kennen.

Ook roepen wij de politieke partijen nadrukkelijk op om voorzichtig te zijn met slopen. Veel van deze woningen zijn juist geschikt voor de sociale huisvesting van het goedkope segment. Daarbij zijn het vaak buurtjes met een hoge sociale cohesie. Een stad bestaat uit bewoners die er ook graag willen wonen én blijven wonen.

2. Integraliteit
Integrale aanpak is de sleutel tot een leefbare stad. In plaats van een postzegelaanpak en inzet op maximaal gewin per project, moeten we kijken naar wat we als bewoners van de stad belangrijk vinden. Daarbij aandacht geven aan waar de kansen liggen per gebied en welke karakteristieken belangrijk zijn om te versterken.

Integraliteit kan meer inzichten bieden in lange termijn en (eerder onvoorziene) neven effecten van ontwikkelplannen omdat op een andere schaal en termijn gekeken wordt in plaats van alleen hier, nu, voor dit gebied.

Wij roepen op om een integrale visie op de stad te maken voor de komende 25 -50 jaar, uiteraard samen met de stad en rekening houdend met buurgemeenten. Dan heb je een goede basis, samen met de wijkanalyses, om de stad verder in te richten. Dit zou versterkt moeten worden, en niet doorbroken. Het motto moet hier zijn: ga uit van wat er al is en de maat en schaal van Amersfoort.

Specifiek dient gekeken te worden naar de samenhang binnen de ontwikkeling Langs Eem en Spoor. Wat zijn nu de kaders, wat is de scope van het project en welke problematiek moet worden opgelost voordat er iets nieuws gebouwd kan worden. En wat betekent dit voor de aanliggende wijken. Kijk naar de mogelijkheid van functiemenging in de wijken: wonen, voorzieningen en kleinschalige werkgelegenheid (ZZP, werken aan huis) in de wijk. Zo kunnen ook de niet-hinderlijke bedrijfjes (categorie 1 en 2) die nu op bedrijventerreinen zitten, prima in (nieuwe) woonwijken een plek krijgen.

Wij zijn van mening dat als de gemeente Amersfoort er in slaagt om (grootschalige) bestemmingsplanwijzigingen ten gevolge van de eigen visie en beleidsvorming weet los te koppelen van (kleinschalige) projecttoestemmingsprocedures, dat hiermee de rechtszekerheid voor inwoners omhoog gaat, het draagvlak bij bewoners verhoogd wordt en de doorlooptijd voor initiatiefnemers wordt verkort. Wat ons betreft een mooie kans voor een win-win-situatie.

Top tip: Betrek bewoners tijdig. Maak beperkte middelen beschikbaar om participanten tegemoet te komen in kosten van achterbanbijeenkomsten. Dit verlaagt de drempel en stelt de gemeente vroegtijdig in een zeer gunstig daglicht.

3. Samenwerking
Er is een nieuwe Participatiegids waar wij achterstaan. Om te komen tot principiële betrokkenheid van bewoners is een goede uitvoer van deze gids van essentieel belang. Dat ontbrak er de afgelopen periode nog weleens aan. Dat is jammer, want juist een goede participatie is van belang voor een de betrokkenheid van bewoners in de stad. We moeten dit echt doorbreken en ondersteunen de gemeente graag bij het evalueren en verbeteren van de uitvoering. Het wordt juist in een tijd met zoveel opgaven tijd voor echte samenwerking tussen bewoners, politiek, ambtenaren en ontwikkelaars. De beginselen van Het Nieuwe Samenwerken staan nog recht overeind!

Betrokkenheid van bewoners heeft een aantal aandachtspunten. Veel bewoners werken op basis van vrijwilligheid mee aan de leefbaarheid van hun eigen omgeving, vaak naast een bestaande baan. Dat betekent dat de gemeente rekening moet houden beschikbaarheid van bewoners en geen participatiebijeenkomsten overdag moet organiseren. Participatie moet niet vooraf gestuurd worden, maar een open dialoog zijn. Er zijn nog altijd teveel bewonersverenigingen die, los van de uitkomsten, teleurstellend terugkijken op het participatieproces. Er wordt hierbij nog teveel vanuit het “gemeentehuis” gedacht en te weinig vanuit de bewoners. Door een open dialoog vooraf kan dat verbeteren. Participatie geregeld door projectontwikkelaars knelt.

Na de verkiezing geen coalitieakkoord, maar een stadsakkoord. Dit Bewoners Manifest kan al een bijdrage leveren aan zo’n stadsakkoord, maar na de verkiezingen nogmaals bewoners betrekken bij een stadsakkoord lijkt ons een prima idee.

Wij roepen u op om in de nieuwe periode écht dualistischer te zijn. De Gemeenteraad bestaat uit volksvertegenwoordigers en niet uit Collegevolgers! Kortom ga uit van uw eigen kracht en stuur het College aan met kaders, die u uitwerkt met bewoners, en controleer het College op de uitvoering daarvan. Wees u als gemeenteraad er ook van bewust dat u een taak kunt kiezen om inwoners te vertegenwoordigen, hun stem kunt zijn in de gemeenteraadsvergadering. Regelmatig zien wij nog dat inwoners moeite hebben om een gemeenteraadslid te vinden die (ook) hun belang wil verwoorden. Wij blijven van mening dat een democratisch besluit niet alleen een besluit is dat gesteund wordt door de meerderheid, maar juist een besluit is waarin alle minderheidsbelangen op
een zodanige wijze zijn verwerkt dat de meerderheid daarmee kan instemmen.

Top tip: Werk als gemeente toe naar een gemeente dekkend netwerk van (historische) samenwerkingspartners, zoals belangenverenigingen of inwoners met een grote belangstelling of netwerk. Zo kan op projectbasis direct begonnen worden met samenwerken en kan aan het einde van het project een opgebouwd netwerk worden bestendigd.

4. Groen
De Gemeente Amersfoort heeft een prachtige en gedurfde Groenvisie geschreven. Het wordt tijd dat we daar ook echt gehoor aan geven. Corona-, klimaat- en biodiversiteitscrisis; elk heeft aangetoond hoe belangrijk groen is voor onze economie, gezondheid en leefbaarheid voor alle bewoners. Vooral in de stad liggen veel kansen om meer ruimte te geven aan groen bijvoorbeeld in openbare ruimte en in samenhang met bebouwing (natuur inclusief bouwen).

Wij roepen de politieke partijen op om nu echt in te zetten op het behoud van groen in en om de stad. Geen papieren “groenste stad van Europa” maar een echt groene stad waarin het totaal aan groen toeneemt. Dat kan wellicht ook door tijdelijke parkjes aan te leggen op braakliggende terreinen. Groen, gezondheid en duurzaamheid als uitgangspunt. Geen boom meer onnodig om! Bouw in eerste instantie daar waar al bebouwing is (rood voor rood). Bouwen in waardevol groen zou uit den boze moeten zijn. Groengebieden moeten in beginsel groen blijven. Groen is nodig voor de leefbaarheid. Bio-massacentrales passen niet in een groene stad.

Top tip: faciliteer als gemeente dat een breed gedragen en redelijk alternatief gelijkwaardig wordt onderzocht, zodat de machtsongelijkheid tussen gemeente of initiatiefnemer en participant wordt verminderd. Denken in alternatieven / meerdere alternatieven als vertrekpunt maakt zichtbaar waar de ruimte zit in plannen en waar een compromis mogelijk is. Dit faciliteren kan bestaan uit het aandringen bij initiatiefnemers of uit het van gemeentewege vergoeden van extra onderzoek.

5. Gebruik openbare ruimte
Er ligt vanuit verschillende overheden nog een flinke woningbouwopgave voor Amersfoort. Wij roepen de politieke partijen op om dit met wijsheid te doen. Verdichten kan ook door een beter gebruik te maken van de openbare ruimte. Zet in op het terugdringen van de auto in het straatbeeld. Denk hierbij aan veiligere en rustigere wegen en volledig ondergronds parkeren, zowel voor bewoners als bezoekers. Daardoor is de openbare ruimte beter te benutten voor ontmoeting, groen, bebouwing en andere verkeersmodaliteiten. Gebruik fiets en openbaar vervoer als uitgangspunt voor bereikbaarheid. Voor een goede bereikbaarheid van en binnen Amersfoort is de voorkeur voor maatwerk-oplossingen, in plaats van nieuwe grootschalige (wegen)infrastructuur. Behalve de spoorlijnen verdienen de bus routes en fietsverkeer aandacht. Een goede structuur voor openbaar vervoer en fiets zal als basis moeten dienen voor ruimtelijke ontwikkelingen.

Maak bij nieuwe ruimtelijke plannen altijd een integrale MER (Milieu Effect Rapportage) en een SIR (Sociale Integraliteits Rapportage).

Top tip: Zet participatie breder in dan het ruimtelijkeordeningsdomein. Recent is bijvoorbeeld het omgekeerd inzamelen uitgerold over de stad, zonder daarover met inwoners de dialoog te zoeken.

Tot zover! Succes met de verkiezingscampagnes en we gaan zeer graag met u het gesprek aan over dit manifest en het vinden van inspirerende succesverhalen binnen Amersfoort en bij andere gemeenten.

Bewonersverenigingen waaronder de Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort    Neem contact op met de schrijver van de petitie