Eis het ontslag van Jozias van Aartsen

• Marc Vandepitte

Tweeënhalf jaar nadat het VS-leger zich officieel heeft teruggetrokken uit Irak, trekt Washington opnieuw ten oorlog. Het Pentagon stuurt 130 adviseurs en is sinds vorige vrijdag begonnen met stellingen te bombarderen van ISIS, nu omgedoopt tot IS (Islamitische Staat). Officieel gaat het om een “humanitaire” missie, meer bepaald om “een mogelijke genocide te voorkomen”.

Bij elk gewapend conflict zijn er humanitaire drama’s, en dat is deze keer niet anders. Maar Proudhon waarschuwde al: “Wie een beroep doet op humaniteit, probeert te bedriegen”. En dat is zeker het geval als iemand ten oorlog trekt. 

It’s the oil stupid!

De Financial Times merkt kurkdroog op dat de bombardementen samenvallen met de eerste signalen dat de gevechten in Noord-Irak de normale werking van de oliemaatschappijen in gevaar brengen. Grote spelers als Efron, Genel Energy, Chevron en ExxonMobil zijn vrijdag begonnen met het terugtrekken van personeel. 

Verder signaleert de krant dat dit gebied de afgelopen jaren een grote aantrekkingskracht had op de energie-industrie. Onder de grond ligt een bijzonder grote voorraad aan petroleum, die bovendien zeer goedkoop is om te ontginnen. De regio was tot op heden ook gespaard gebleven van de burgeroorlog en van de slachtpartijen door zowel de overheid als door de jihadis.

De hoofdkwartieren van deze energiereuzen liggen in Arbil, de hoofdstad van het semi-autonome Iraaks Koerdistan. Daar leven duizenden VS-burgers en er is ook een consulaat van de VS. Het was deze stad die voor het eerst in het vizier kwam van Islamitische Staat en die dreigde in handen te vallen van de jihadis. Het is niet voor niets dat John Boehner, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, zei dat er “vitale nationale belangen op het spel staan”.   

Bombardementen: legitiem noch nuttig

De timing is niet echt gelukkig. Uitgerekend op het moment dat de Jezidi’s, Koerden en christenen humanitaire hulp krijgen toegestuurd, zendt Obama wapens aan de Israëli’s zodat ze de Palestijnen in Gaza in de toekomst nog beter kunnen ‘aanpakken’.

Net zoals bij vorige bombardementen en oorlogen[1] is er geen enkel mandaat van de Verenigde Naties. Welke argumenten gaan we bovenhalen als Poetin straks het Oekraïense leger zal bombarderen in het kader van een ‘humanitaire vredesmissie’? Als het (al) de bedoeling is om de opmars van IS te stoppen, dan zijn de huidige bombardementen geenszins voldoende of zelfs nuttig. “Enkele bommen van 250 kg vanuit F18s en enkele aanvallen met drones zullen IS niet stoppen", aldus Ryan Crocker, een voormalige VS-ambassadeur in Irak.

Tot nog toe hebben de – eerder beperkte – bombardementen weinig impact gehad. Sinds vrijdag heeft ISIS enkele kleine steden verloren, maar elders terrein gewonnen.Generaal Mayville, die de operatie coördineert, zei daarover: “Op geen enkele wijze wil ik suggereren dat we de dreiging van IS effectief onder controle hebben of dat we hun opmars op de een of andere manier hebben gebroken”. Door die beperkte verliezen en het feit dat de opmars niet gestopt wordt, kan de terreurgroep de militaire operatie van de VS aan zijn aanhang verkopen als een overwinning.

De openlijke en directe inmenging van de VS is bovendien olie op het vuur. Dit zal door IS gebruikt kunnen worden als propagandamiddel. Vrome moslims wereldwijd die aarzelen om andere moslims te bevechten, kunnen nu overtuigd worden dat het een strijd is tegen westerse overheersing.

Ten slotte zal IS als gevolg van de luchtaanvallen wellicht nog meer ondergronds gaan dan voorheen en dus nog moeilijker te bestrijden zijn.  

Danse macabre

De VS-invasie in Irak en de bezetting achteraf heeft de ruggengraat van de Iraakse luchtmacht gebroken. Een heropbouw heeft Washington sindsdien niet toegelaten. Omwille van de afstand is ook het Syrische leger niet in staat om de opmars van ISIS in Irak te stuiten. Alleen de luchtmacht van de VS kan dat. Maar echt toeslaan doet hij niet. In vergelijking met vroegere militaire luchtoperaties gebeurt de huidige operatie in mineur.

Zoals in juni gebleken is, is het (door sjiieten gedomineerde) grondleger van Irakevenmin in staat om de veroverde gebieden in het noorden van het land te heroveren. Wie de opmars van IS in de regio op dit moment – op de grond – wel een halt zou kunnen toeroepen en ze eventueel zelfs kunnen verslaan, zijn de Koerdische gewapende strijders, de Peshmergas. Zij zijn met 200.000. Ze zijn gedisciplineerd en goed getraind, maar beschikken enkel over lichte en sterk verouderde wapens.

De Koerden zijn al een tijdje vragende partij voor zwaardere en betere wapens, maar dat zien Washington en Turkije niet zitten. Een goed bewapend Koerdisch leger zou een belangrijke stap zijn op weg naar een onafhankelijke staat, maar dat is uitgesloten voor Turkije, daarin gesteund door de VS. Er is nu wel groen licht gegeven voor een rechtstreekse wapenlevering aan de Koerden,[2] maar het gaat om lichte wapens en tot op heden blijft het bij beloftes. Ook de Fransen en de Britten zullen nu rechtstreeks wapens sturen.

Even recapituleren. Enerzijds mag IS niet echt doorbreken en zeker niet de oliebelangen op het spel zetten. Anderzijds mogen de Koerden niet te sterk worden. De luchtmacht van het Iraakse leger (sjiieten) werd dan weer doelbewust zwak gehouden en militair gesproken zijn de sjiieten teruggeplooid op Bagdad en het gebied ten zuiden ervan.

De drie bevolkingsgroepen houden elkaar in een luguber machtsevenwicht. Als een van de drie het evenwicht dreigt te verstoren, dan komt het Pentagon of de CIA een handje helpen. Een gelijkaardig scenario speelt zich af in Syrië. Het is een patstelling die perfect in de kaart speelt van de VS en Israël. Sterke staten in de regio die niet in de pas lopen worden verbrokkeld of, zoals in het geval van Iran, met een wurgend embargo klemgezet.

IS: creatie van het Westen?

De terreurgroep Islamitische Staat past naadloos in dit plaatje. Zoals dat met dergelijke clandestiene operaties en schimmige groeperingen meestal het geval is, zullen we de ware toedracht pas later of misschien zelfs nooit helemaal te weten komen. Maar er zijn wel een aantal zaken waarvan we zeker zijn. 

1. Vanaf 2012 hebben de VS, Turkije en Jordanië een trainingskamp opgericht voor Syrische rebellen in Safawi, in het noorden van Jordanië. Daarbij waren ook Franse en Britse instructeurs betrokken. Enkele van die rebellen sloten zich lateraan bij ISIS.

2. Volgens Republikeins senator Paul Rand hebben de VS ISIS in het verleden “gesteund” en daarom is de terreurbeweging volgens hem vandaag zo sterk. (“They're emboldened because we've been supporting them.”) Hij wijst ook met de vinger naar enkele dichte bondgenoten van de VS: Saoedi-Arabië, Qatar en Koeweit. Deze landen hebben ISIS voorzien van wapens en geld.

3. Saoedi-Arabië speelt inderdaad, zoals eerder al bij Al-Qaeda, een sleutelrol. Als onderaannemer van de VS knappen ze het vuile werk op. Deze golfstaat steunt allerhande extremistische soennitische groeperingen om de invloed en macht van Iran en de sjiieten in de regio terug te dringen. Een deel van die militaire en financiële steun is de voorbije jaren gegaan naar ISIS-strijders in Syrië.[3] Voormalig presidentskandidaat John McCain steekt zijn enthousiasme voor deze extremistische monarchie niet onder stoelen of banken: “Thank God for the Saudis and Prince Bandar.”[4]

4. Het blijft niet bij lofbetuigingen. In mei 2013 liet McCain zich trots fotograferen met enkele jihadis. Probleem daarbij is dat een ervan een ISIS-strijder is. En niet zomaar een. Hij staat bekend als de ‘jihadi kannibaal’, omdat hij te zien is in een video-opname waarbij hij een mensenhart opeet.  

Hardnekkig flirten

De geflirt van het Pentagon met extremistische islamitische groeperingen is niet nieuw. Vanaf 1979 werden mudjahedin gerekruteerd, bewapend en getraind om de communistische regering in Afghanistan te verdrijven. Rambo 3 van Sylvester Stallone is een Hollywoodversie van deze samenwerking. Het is uit deze mudjahedinkringen dat Al Qaeda en Osama Bin Laden zijn voortgekomen.

In de jaren negentig werden de extremistische en nog gewelddadiger Talibanstrijdersde geliefkoosde partner van Washington in Afghanistan. Aan die samenwerking kwam een einde toen het duidelijk werd dat de Taliban de belangen van de VS niet langer konden dienen.

Tijdens de burgeroorlog in Joegoslavië (1992-1995) liet het Pentagon duizenden Al Qaeda-strijders overvliegen naar Bosnië, ter ondersteuning van de moslims ter plekke.

In 1996 werd het Bevrijdingsleger van Kosovo (KLA) getraind door Al Qaeda-officieren juist over de grens met Albanië. Gelijktijdig was er hulp van Britse en VS-militairen.

Om Khaddafi ten val te brengen werkte de NAVO in 2011 samen met o.a. de Libyan Islamic Fighting Group (LIFG), een organisatie die op de lijst stond van verboden terroristische organisaties. De leider ervan was Abdelhakim Belhadj. Hij is een voormalig Al Qaeda-kopstuk. Zijn militie kreeg nog training van de VS juist vóór de rebellie in Libië begon. 

De Libyan Islamic Fighting Group sloot een alliantie met de islamitische rebellen van Mali. Deze laatsten slaagden erin om samen met de Toearegs het noorden van Mali te veroveren gedurende enkele maanden. Dankzij de bombardementen van de NAVO konden de islamitische rebellen de wapendepots van het Libische leger plunderen. Het zijn deze wapens die jihadis vandaag gebruiken in Nigeria, Tsjaad, Syrië, Irak en Mali.

Over de nauwe samenwerking met extremistische moslimorganisaties in Syrië schreven we hierboven. Het is in dit ‘wespennest’ dat IS is ontstaan en sterk is geworden.  

De strategie van de chaos

De war on terror is omgeslagen in zijn tegendeel, de spread of terror (de verspreiding van terreur). De mislukte operaties in Irak, Afghanistan, Libië en Syrië maken duidelijk dat de VS en het Westen niet langer in staat zijn om de regio van het Midden-Oosten te kneden zoals ze dat zelf graag zou hebben.

Washington en zijn bondgenoten dreigen de greep meer en meer te verliezen en doen in toenemende mate een beroep op onderaannemers van bedenkelijk allooi. Ze redeneren: ‘Als wij het zelf al niet kunnen controleren, dan zeker niemand anders’.

Dat is wat men zou kunnen omschrijven als de strategie van de chaos, of misschien beter: ‘de chaos van de strategie’. Het is het toppunt van immoraliteit.

Noten

[1] Bijvoorbeeld de oorlog tegen Irak in 1991 en de bombardementen in Panama 1989, Somalië 1993, Bosnië 1995, Soedan 1998, Pakistan 2005-2013 en Jemen 2009-2013.

[2] Vroeger gebeurde dat altijd via de Iraakse centrale overheid.

[3] Die militaire en financiële steun gebeurt niet officieel en via de overheid, maar via allerhande kapitaalkrachtige individuen en netwerken.http://www.theatlantic.com/international/archive/2014/06/isis-saudi-arabia-iraq-syria-bandar/373181/.

[4] Prins Bandar is een invloedrijke man in Saoedi-Arabië. Hij is ambassadeur geweest in de VS en onderhield zeer goede contacten met de familie Bush.

http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/08/14/isis-westers-geflirt-met-jihadis-loopt-uit-de-hand