Zeg nee tegen azc Brunssum

Bette Dam: 'Die terroristen in Parijs waren prutsers'

NIEUWSBREAK We hebben terreurorganisaties als Islamitische Staat, Al Qaida en de Taliban veel te groot gemaakt, stelt journalist en Afghanistan-kenner Bette Dam in de Nieuwsbreak. En als je een verkeerde diagnose stelt geef je de verkeerde medicijnen. 'Als je IS portretteert als een grote, sterk georganiseerde organisatie, is er alle reden voor een militaire interventie. Want dan sla je ze toch gewoon plat?'

Door: Jennie Barbier 20 november 2015, 16:00

Het Westen is helaas vervallen in de gewoonte om overal militair in te grijpen.

Because the 'War on Terror' has been so effective in the last 15 yrs? New narrative needed. https://t.co/DXZcOGs1UE

— Bette Dam (-at-BetteDam)

Did the Nato 'War on Terror' defeat terrorism? https://t.co/1xLsF6Fvkn

— Bette Dam (-at-BetteDam)

Het is een week na de aanslagen in Parijs. Net als na 9/11 overheerst de oorlogsretoriek. Is harder ingrijpen in Irak en Syrië om IS te verslaan wel verstandig? 

'Er wordt weer gesproken over oorlog tegen terreur, de 'war on terror'. Ik heb vier jaar in die 'war on terror' van Bush geleefd, in Afghanistan. Het is daar alleen maar erger geworden, de afgelopen jaren zijn er alleen maar meer doden gevallen. Als je met een knuppel op die landen blijft slaan, komt er wat van terug. Daar kun je beter over nadenken in plaats van elke keer maar weer het gevecht aan te gaan. Het Westen is helaas vervallen in de gewoonte om overal militair in te grijpen. Slimme diplomatie is uit de mode geraakt na George Bush. Ik denk dat dit een kwalijke ontwikkeling is.

'Er is daardoor ook maar weinig invoeling voor hoe het leven is in het Midden-Oosten. Ook dingen als Guantánamo Bay, dat is misschien klein voor ons, maar groot voor het Midden-Oosten en Afghanistan. Daar zit veel leed, duizenden families hebben dierbaren verloren aan Guantánamo Bay. Laat Nederland die Guantánamo-gevangenen die nu nog vastzitten overnemen. Wees zo sterk, wees ervan op de hoogte hoeveel onschuldige jongens daar zitten en sta erboven. Break the narrative. Heb lef.'

Meer medeleven en minder oorlog, dus. 

'In zijn speech sprak de Franse president Hollande ook in oorlogstermen, daar heeft hij trouwens ook veel kritiek op gekregen. Maar ik vind het gemak waarmee journalisten zo'n speech overtikken zonder zelf na te denken net zo zorgelijk. Journalisten zitten nog in het oude denken en kunnen niet goed hun liefde voor het woord terreur achterlaten. Het lijkt wel alsof ze het vak in zijn gegaan om sensationeel te zijn, maar ook om mensen bang te maken. Er zou nu een pauze ingelast moeten worden door hoofdredacteuren, die zich moeten afvragen, zich moeten laten bijpraten over de vraag: wat is hier eigenlijk aan de hand? 

'Ook het eerste journalistieke principe van wederhoor wordt vergeten als het over terreur gaat. In Afghanistan heeft 90 procent van de journalisten nog nooit een Taliban-strijder gesproken. Dat vind ik ontzettend kwalijk, ze hebben niet hun best gedaan. Maar als je over terreur spreekt in de journalistiek mag alles. Je kan zelfs geruchten citeren. Waar is de journalistiek gebleven?'

Volgens mij hebben wij als journalisten het probleem van terreur in Afghanistan zwaar overdreven. 

Over geruchten gesproken, het gerucht gaat al een tijd dat IS ook in opkomst is in Afghanistan. 

'Dat heb ik natuurlijk vanaf het begin gevolgd en ik heb ook onderzoek gedaan naar de eerste paar meldingen. De eerste melding was van de BBC, en dat is later gerectificeerd. De tweede melding kwam uit Ghazni, waar Hazara waren onthoofd. Het blijkt dat de gouverneur van Ghazni de media heeft gebeld en heeft gezegd dat het IS was, om meer troepen te krijgen ter verdediging, maar IS wás daar niet. De derde melding was van een man die door de Amerikanen is gedood met een drone omdat hij bij IS hoorde. Die man bleek niet in direct contact te staan met IS, maar uit de ranken van de Taliban te zijn gegooid: hij was boos en claimde zich bij IS te hebben aangesloten in de hoop dat hij weer invloed zou krijgen. Dat is IS in Afghanistan. Die context mis ik.'

IS is een organisatie die, net als Al Qaida, terroristische aanslagen in het Westen pleegt. De Taliban zaaien ook terreur, maar vooral in eigen land. Is dat een belangrijk onderscheid? 

'Volgens mij hebben wij als journalisten het probleem van terreur in Afghanistan zwaar overdreven. Afghanistan is geen land van terrorisme, durf ik te stellen. Maar zelfs de Volkskrant schreef toentertijd dat de Taliban Nederland zouden aanvallen, terwijl het overduidelijk was dat dat er niet aan zat te komen. 

'Als we lang genoeg wachten, en we gaan op deze manier door met sensationele berichtgeving en met het hard optreden in het Midden-Oosten en in Afghanistan, dan slaat het land een radicaliseringsweg in die je niet zou moeten willen. Dan kan ik voorspellen dat er binnen een half jaar onder de zelfmoordenaars in Rome of Moskou of Amsterdam ook Afghanen zitten.'

Die zelfmoordenaars in Parijs waren prutsers, ze hebben de ene na de andere fout gemaakt.

Is de vrees voor nog meer aanslagen in Europa dan terecht? 

'Het is belangrijk om te zien hoe makkelijk het is om op een terras te schieten. Dat vergt niet zoveel coördinatie zoals is voorgespiegeld met de aanslagen in Parijs. Die zelfmoordenaars in Parijs waren prutsers, ze hebben de ene na de andere fout gemaakt. We maken een terreuraanslag heel groot, alleen het woord is al heel eng. Maar het is makkelijk te doen. 

'We weten niet precies hoe die mannen gelieerd waren aan IS. Ze zijn natuurlijk heen en weer naar Syrië gereisd, maar ik weet niet of zij in direct contact stonden met Raqqa of dat ze gewoon een mailtje hebben gestuurd naar IS en hebben gezegd: we gaan dit doen, en dat IS zei: succes ermee, we horen het wel.' 

Donderdagavond werden er in Rotterdam drie Belgen aangehouden die in een 'verdachte auto' reden. Burgemeester Aboutaleb, die in de buurt zat te dineren, werd direct in veiligheid gebracht. Nu blijkt er alleen drugs te zijn gevonden in het voertuig en geen vergaande terreurplannen. Raken we in paniek? 

'Ik denk dat die paniek deels geoorloofd is, wat er in Parijs is gebeurd is ook heel bedreigend. Maar het is wel belangrijk dat er correct gerapporteerd wordt en dat er wordt opgeschreven wat er écht is gebeurd. Dus geen woorden gebruiken als 'sterk gecoördineerde actie' en 'slimme suiciders'. Dat kun je niet hardmaken en daar moet je voorzichtig mee zijn. Als wij het rapporteren als een stelletje prutsers, die niet in contact staan met Raqqa, ziet het er al heel anders uit. Dan neemt de angst af. 

'Wij hebben de Taliban gigantisch groot gemaakt, we hebben Al Qaida veel te groot gemaakt, en dat doen we nu ook met IS. Door het schetsen van zo'n grote, strak gecoördineerde terreurorganisatie geef je een verkeerde analyse van het probleem en daardoor geef je ook de verkeerde medicijnen. Als je IS portretteert als een grote, sterk georganiseerde organisatie, is er alle reden voor een militaire interventie. Want dan sla je ze toch gewoon plat? Ik denk dat het niet zo zit. Het is een burgeroorlog in Syrië, met ongeveer 250 groepen die allemaal luisteren naar verschillende leiders. En daar is IS er één van.'

Wij hebben de Taliban gigantisch groot gemaakt, we hebben Al Qaida veel te groot gemaakt, en dat doen we nu ook met IS.

Ik snap dat Parijs velen dieper raakt dan Beiroet, maar het verschil in meeleven met slachtoffers is schokkend groot...

— Frank van der Linde (-at-frankvdlinde)

In Mali was vandaag een grote gijzeling gaande. Ook een land waar het Nederlandse leger betrokken is bij een VN-missie. Is het wel verstandig dat wij daar zitten? 

'Bij dat soort conflicten, zoals in Mali, zijn er heel veel push factoren, waardoor er ook veel aanslagen en grote gijzelingen worden gepleegd. Ik heb in Irak en Afghanistan gezien dat miltante of criminele groepen hun werk doen en vervolgens journalisten bellen en zeggen: 'het was de Taliban', of Al Qaida of IS. Dat denk ik altijd als dit soort berichten zie, waarin direct al over terreur wordt gesproken. 

Wat zijn die 'push factoren'? 

'Bijvoorbeeld corruptie en de stammensamenleving die Mali is, die Irak is, en Syrië en Afghanistan. Daar spelen ook andere redenen om elkaar in de haren te vliegen.' 

Kijken we door een te westerse bril naar dit soort conflicten? 

'We kijken te veel door de bril van terreur. Van alle berichten over terreur die uit die hoek komen, kan ik bijna op een briefje geven dat er in 50 procent van de gevallen geen sprake is van terrorisme, maar van lokale machtsconflicten.' 

Wat vond u van het veelgehoorde verwijt dat er voor de slachtoffers van Parijs veel meer aandacht is dan voor terreuraanslagen in het Midden-Oosten? Zouden wij ons ook meer moeten bekommeren om de slachtoffers die daar vallen? 

'Ik heb zelf dus aan de andere kant gewoond, in Afghanistan, en met Parijs heb ik wel gezien dat mijn vrienden en kennissen in Amsterdam niet zo goed weten hoe slecht het daar is en hoeveel mensen pijn hebben en trauma's en haat. De emotie van: wat gebeurt ons nu?, heb ik niet. Daarvoor heb te veel chaos gezien in het Midden-Oosten en in Afghanistan.'

Morgen verschijnt mijn pamflet 'Het monogame drama' -at-debezigebij. Hier vast de verantwoording..! pic.twitter.com/CSpRYOu11f

— Simone van Saarloos (-at-SvanSaarloos)

Tot slot: heeft u nog een kijk-, lees- of luistertip? 

'Ik zag een steengoed stuk over de aanslagen in Parijs: de open brief aan Hollande van Van Reybrouck in De Morgen. 

'En gisteren heb ik naar Simone van Saarloos geluisterd in De Balie. Die heeft een boekje over monogamiegeschreven. Ik heb het nog niet gelezen, maar het lijkt me de moeite waard.'

'We zouden minder vreemdgaan als we minder monogaam waren', schreef ze in het NRC. 

'Ik weet niet of het ermee eens ben, haha, maar ik vind het wel interessant.'

Bron