Zeg nee tegen azc Brunssum

Niet alleen in Amerika

'Durven we echt te beweren dat racisme geen Nederlands probleem is? Of kiezen we er misschien voor om de lelijkheid niet te zien?'

Faces of Death. Kennen we die nog? Een omstreden filmserie waarin te zien was hoe mensen op gruwelijke wijze verongelukten of om werden gebracht. Echte horrorbeelden werden afgewisseld met geënsceneerde scènes, alleen wist je nooit wat er nu precies nep was. Ik zat op de middelbare school toen de imitatie Traces of Death uitkwam en de serie opnieuw een hit werd. Wat er te zien was op de illegaal gekopieerde videobanden werd op het schoolplein smakelijk naverteld, zodat de watjes zoals ik, die onze bloeddorst beperkten tot een nauwelijks gebakken biefstukje, ook konden meegenieten.

Tegenwoordig hoeven puisterige pubers niet meer te wachten tot hun broer of zus 16+ films voor ze gaat huren bij de videotheek. Het internet staat vol met gruwelfilmpjes, waarbij ook zelden getwijfeld hoeft te worden aan de authenticiteit. Meestal kies ik ervoor om niet te kijken. Ik hoef de fysieke onthoofding van een IS-gijzelaar niet te zien om me de pijn voor te kunnen stellen die zijn familie moet voelen, of om kwaad te worden op de waanzin en de wreedheid van islamistisch terrorisme. Ik maak me geen illusies over gewelddadige realiteit, maar als ik niet klik kan ik die dag gewoon nog lachen, en dat is ook wat waard. 

Doorzeefd met politiekogels
Toch dwong ik mezelf om te kijken naar de video die vandaag – op last van de rechter – werd vrijgegeven door de politie van Chicago. Op de video is te zien hoe een 17-jarige zwarte jongen, Laquan McDonald, doorzeefd wordt met politiekogels. Jason van Dyke, een witte politieman, schoot zijn magazijn van 16 kogels leeg in het jongenslijf dat met het eerste schot al weerloos op de grond lag, en was aan het herladen, toen een collega hem maande het vuren te staken. 

Hij had – waarschijnlijk – een mes in zijn handen. So what? Sinds wanneer rechtvaardigt het vasthouden van een mes onmiddellijke doodstraf uitgevoerd door een eenmansvuurpeloton? Op de beelden is duidelijk te zien dat de politie loog over het feit dat McDonald stekende bewegingen naar de agenten zou hebben gemaakt en dat het schieten noodweer was. Ook is al maanden bekend dat de politie beveiligingsbeelden van de plaatselijke Burger King, waarop de executie werd vastgelegd, illegaal in beslag nam en vernietigde. De daders zijn de hoeders der wet, de mensen die betaald worden 'To Protect and Serve'.

Het gaat niet om een incident. Politiegeweld tegen zwarte mensen is structureel in de VS. Freddie Gray, Tamir Rice, Tanisha Anderson, Michael Brown, Eric Garner, allemaal waren ze ongewapend en allemaal stierven ze als gevolg van politiegeweld. Hoeveel het er precies zijn is niet bekend, omdat de politie het niet bijhoudt, maar er komen elke maand nieuwe gevallen bij. Buiten de dodelijke slachtoffers zijn er ook nog talloze voorbeelden van fysieke en mentale schade door racistisch politiegeweld. 

Hopeloos naïef
Het is lekker makkelijk om te denken of te roepen dat het allemaal criminelen zijn die het vast wel verdiend zullen hebben, maar dat is hopeloos naïef en bovendien een kwaadaardige ontkenning van de werkelijkheid. Bankier Kamilah Brock werd zonder pardon achter het stuur van haar BMW vandaan gesleept en opgesloten in een ggz-instelling omdat de politie niet geloofde dat de auto van haar was of dat ze op Twitter gevolgd werd door president Barack Obama (wat niet alleen een feit was, maar ook nog eens kinderlijk eenvoudig te verifiëren). Profbasketballer Thabo Sefolosha moest het feit dat hij aanwezig was in een nachtclub waar een steekpartij plaatsvond met een gebroken been bekopen en kreeg daarnaast ook nog eens drie aanklachten aan zijn broek. Sefolosha, een beroemde multimiljonair met de middelen om de beste advocaten te betalen, vocht de tenlastelegging aan en won. Maar de meeste van zijn lotgenoten hebben dat geluk niet. 

Dat zwarte Amerikanen bang zijn voor de politie en het afgelopen jaar massaal demonstreerden tegen racistisch politiegeweld is dus niet alleen volstrekt logisch maar ook broodnodig. Vooral omdat racistisch geweld zich geenszins beperkt tot de politie. Dylann Roof schoot deze zomer negen zwarte mensen dood in hun eigen kerk uit racistische motieven. De politie gebruikte geen geweld bij zijn aanhouding en kocht een maaltijd voor hem bij Burger King. George Zimmerman achtervolgde de ongewapende tiener Trayvon Martin, schoot hem dood en werd vrijgesproken. Afgelopen maandag schoten drie witte mannen vijf zwarte activisten neer, bij een demonstratie tegen de dood van Jamar Clark. Een zwarte man die overleed nadat hij op 14 november door de politie werd neergeschoten. Volgens ooggetuigen toen hij al geboeid op de grond lag. 

Mitch Henriquez
In Nederland mogen we het graag hebben over de racismediscussie die zou zijn overgewaaid uit de Verenigde Staten, maar ook hier gebeuren dingen die niet kloppen, zoals de dood van Rishi Chandrikasingen Mitch Henriquez. Ook hier werd aantoonbaar gelogen door het OM in de zaak Henriquez en pas later schoorvoetend toegegeven dat er wel degelijk sprake was van politiegeweld. Goddank zijn onze agenten minder 'trigger happy' en durven zwarte kinderen hier nog gewoon in een capuchontrui over straat, maar durven we echt te beweren dat racisme hier geen probleem is? Of kiezen we er misschien voor om, net zoals bij de gruwelfilmpjes, de lelijkheid niet te zien? 

Nederlanders zijn allemaal antiracisten, zolang het racisme zich maar duidelijk herkenbaar opstelt en tooit met witte puntmutsen en swastika's. Zodra het over subtielere vormen of gevolgen als discriminatie op de arbeidsmarkt of alledaags racisme gaat, ligt het ineens weer aan de lange tenen van zogenaamde 'zeurpieten'. Komt het al eens voor dat zwarte vrouwen op de voorpagina van een landelijke krant hun verhaal mogen doen over racisme, dan moet wit Nederland in de dagen erna natuurlijk wel in de gelegenheid gesteld worden om volledig leeg te lopen in racistische lezersbrieven ('ik mag dat zeggen, want ik ben ook allochtoon en kom uit Spanje') en nare cartoons waarin de uitgekauwde 'angry black woman' trope nog maar eens wordt afgestoft.

Misschien ligt het aan onze nog steeds overwegend spierwitte redacties, maar ik vind het zorgelijk dat we vorig jaar zomer wel alles konden lezen over rellen en plunderingen door zwarte activisten in Ferguson, terwijl nauwelijks werd uitgelegd waarom mensen zo boos zijn. Waarom heten schuimbekkende racisten in Steenbergen 'bezorgde burgers', maar zijn zwarte demonstranten in Gouda al gauw relschoppers? Dat media eufemismen als 'ophef' gebruiken bij massale protesten of het woord 'racistisch' consequent tussen aanhalingstekens plaatsen toont aan dat het racismeprobleem ofwel zwaar onderschat wordt, ofwel niet serieus genomen. Wat in het land van dreigende Zwarte Piet-fans in elk geval best wat vaker toegegeven mag worden, is dat we het fenomeen misschien toch niet zo goed begrijpen.