Zeg nee tegen azc Brunssum

Zeg het niet met bommen

Francisco van Jole over terreur, de reacties en het nieuwe taboe

Uit de helblauwe lucht dwarrelden zondagmiddag hartjes van rood vloeipapier neer op de Avenue de la Republique in Parijs. Waar ze vandaan kwamen was niet duidelijk. Werden ze als een soort liefdesbombardement uit een vliegtuig geworpen? Het was een sprookjesachtig effect, vertederend ook.

Een hartjesregen tegen terreur. Sowieso waren er overal hartjes te zien in het hart van Parijs,toen ik de stad het weekend na de aanslagen bezocht, op de muren, en bij de spontane rouwcentra die ontstonden bij de plekken des onheils. 

De sfeer was anders dan na het uitmoorden van de redactie van Charlie Hebdo en de slachtpartij bij de joodse supermarkt eerder dit jaar. Toen was de stemming vastberaden en onverschrokken, nu heerste er verslagenheid en een verlangen naar tederheid en liefde. De hartjes. Voor het Bataclan-theater bad een jongen geknield bij het portret van een van de slachtoffers.

Bij café Carillon zaten kogelgaten in de ramen. De daders hadden ‘Allahu Akbar” geroepen voordat ze hun salvo's losten. Islamistische terroristen roepen dat omdat ze er hun slachtoffers de stuipen mee op het lijf jagen, zo werd ooit duidelijk uit een brief die werd gevonden bij een van de 9/11 kapers. Mensen bang maken voor de islam, dat willen ze. Ongeacht het doel dat ze nastreven hebben alle terroristen hetzelfde geloof, ze denken dat ze hun zin kunnen krijgen door mensen angst aan te jagen. Niet bang worden is het ergste dat je de terroristen kunt aandoen. In de kogelgaten waren bloemen gestoken, op een papier had iemand een boodschap geschreven aan de daders. “Wij zijn moslims, jullie zijn terroristen.”

Moslims
De angst verspreidt zich als een griepvirus in het voorjaar. Een anders zeer nuchtere vriend sms’te me terwijl ik bij het Bataclan-theater stond dat zijn tolerantie onder druk stond, of ik hem kon helpen. Ik schreef terug dat het geweld waar we mee geconfronteerd worden ook in de VS voorkomt, een man die feministes haat en om zich heen schiet in een bioscoop waar de feministische film Trainwreck draait. Een extreemrechtse fanaticus die in een zwarte kerk parochianen uitmoordt. Een schier oneindige rij gestoorden die bloedbaden aanrichten op scholen. De terreuraanslag tegen een abortuskliniek moest toen nog komen. Nooit leidt het tot oproepen tot een crackdown tegen bevolkingsgroepen. Nooit tot een golf van kritiek op religie. Sterker nog, zelfs het aan banden leggen van wapenbezit is in de VS na een aanslag onbespreekbaar.

Maar ja, dat soort terreur is geen islam en zaait daardoor minder angst. Net als Breivik gemakkelijk vergeten wordt als er gesproken wordt over terreur. En we nog steeds over Mohammed B. praten maar nooit meer over Karst T. of Tristan van der V. Wilders beweert dat de meeste terroristen moslim zijn. Dat klinkt lekker en mede met dank aan de media is dat ook het beeld bij de meeste mensen. De praktijk is anders: van de 219 aanslagen in Europa die de veiligheidsdienst Europol in 2012 registreerde waren er 6 religieus geïnspireerd. Ja maar… klinkt het dan en vervolgens wordt de definitie net zo lang aangepast tot het gewenste resultaat zichtbaar is. Want moslims moeten en zullen het gevaar zijn, zo maakte The Sun ook weer duidelijk met z'n smerige publicatie.

Presenteerblaadje
Er gebeuren meer gekke dingen. De aanslagen in Parijs passen in de strategie van islamistische extremisten: door middel van geweld een oorlog proberen uit te lokken tussen de islamtische wereld en het Westen. De politiek biedt ze die vervolgens op een presenteerblaadje aan. Frankrijk, een land dat in meer landen dan de VS militaire strijd voert, stuurde meteen bommenwerpers naar Raqqa. Rusland bombardeert. Turkije bombardeert. De VS bombardeert. Nederland bombardeert in Irak maar de VVD wil dat graag uitbreiden naar Syrië. Duitsland gaat nu ook bombarderen. Zeg het met bommen. We weten tegelijk allemaal dat die aanpak de terreur niet gaat beëindigen. De terreur groeit er alleen maar door.

Het is wijsheid die inmiddels taboe is. In het Verenigd Koninkrijk verzet de linkse Labour-leider Jeremy Corbyn zich tegen het bombarderen van IS omdat het niets oplost. Hij wordt in de media getrakteerd op een golf van kritiek, afwijzing en haat ook al staat blijkens een enquête de meerderheid van de Labour-leden achter zijn visie. Het is een standpunt dat niet mag bestaan, laat staan verkondigd worden.

Je kunt het ook anders zien. IS is een sekte des doods. Ieder decennium heeft zijn eigen sektes en ze zijn populairder dan je zou wensen. In de jaren zeventig waren het door het christendom geïnspireerde sektes die dood en verderf zaaiden, meestal onder hun eigen aanhangers. In de jaren tachtig was Bhagwan extreem populair. Dat leek een vredelievende club maar de groepering pleegde de grootste bioterroristische aanval uit de Amerikaanse geschiedenis in een poging politieke macht te verwerven. De opzet was dat kiezers bij verkiezingen hun stem niet zouden kunnen uitbrengen zodat de Bhagwan-partij zou winnen. Meer dan 750 mensen werden vergiftigd. In de jaren negentig rukten de op science-fiction gebaseerde sektes op, zoals Heaven's Gate met 39 doden. En vergeet vooral ook de Rode Khmer niet die in de jaren '70 een schrikbewind uitoefenden in Cambodja, tot ze door het leger van communistisch Vietnam verjaagd werden. Er waren ook in Nederland mensen die Pol Pot een prachtvent vonden en hem steunden. Zoals eerder de nazi's aantrekkelijk waren voor meer Nederlanders dan we nu willen weten. Verzin een doodscultus en je krijgt geheid aanhang.

Nu zijn er de islamistische sektes als IS, met ontelbaar veel doden. Net als bij die andere sektes zien ouders hun kinderen er door gegrepen worden zonder dat ze er enige vat op hebben. Wat al die sektes gemeen hebben is een apocalyptisch wereldbeeld. Het einde is nabij. Van dat beeld gaat op de een of andere manier een enorme aantrekkingskracht uit. Het keert in bijna ieder geloof terug maar ook in totalitaire ideologieën: de wereld gaat er aan, het systeem stort in, de hel breekt los. Noem maar op. En dan zal er uit de puinhopen een paradijs ontstaan. Het is een kindersprookje dat van het ingewikkelde leven een eenvoudig verhaaltje maakt. Dat heeft een aanzuigende werking.

Bommen
Maar dat is niet het enige sprookje. Want ondertussen denkt de rest van de wereld dat het om een oorlog gaat die gewonnen kan worden. De beroemde militair strateeg Von Clausewitz definieerde oorlog als 'de voortzetting van diplomatie met militaire middelen'. Als Rutte verklaart dat we in oorlog zijn, dan zou de vraag moeten zijn: wat is dan ons diplomatieke doel? Waar streven we naar? De uitschakeling van IS? En dan? De uitschakeling van Saddam Hoessein leverde niets op, behalve dan de ellende waar we, en vooral ook de bevolking daar, nu in zitten.

Het debat gaat nu teveel over waar we bang voor zijn. Het zou meer moeten gaan over wat we eigenlijk willen bereiken en hoe je dat het slimste doet. De dwarrelende hartjes van Parijs helpen je daar beter bij dan de vernietigende bommenregen die dood en verderf zaait.