Zeg nee tegen azc Brunssum

Schengen afschaffen lost vluchtelingenproblematiek niet op

Over het voorstel van de regering om een een ‘mini-Schengen-zone’ te vormen

Nog geen week na de aanslagen in Parijs kondigde het kabinet aan dat het de mogelijkheid aan het verkennen was om Nederland uit de Schengen-zone terug te trekken en in kleiner verband grenzen te delen met de buurlanden. Officieel omdat men zei het groeiende aantal vluchtelingen niet meer aan te kunnen. Men noemde het een ‘mini-Schengen’, maar in feite gaat het om de afschaffing van Schengen.

Door het moment waarop de regering dit plan kenbaar gemaakt heeft lijkt het alsof Schengen de schuld voor de aanslagen in de schoenen krijgt geschoven. Het gebrek aan Europese samenwerking wordt daarentegen gevrijwaard. Het afschaffen van de bewegingsvrijheid binnen de Unie zal op geen enkele wijze de vluchtelingenproblematiek oplossen. Het zou slechts een daad zijn van politieke lafheid en kortzichtigheid. Een typisch voorbeeld van de extend and pretend aanpak: doorgaan met falend beleid en volhouden dat het werkt zonder enig bewijs.

Deze aanpak verleidt Nederlandse en de Europese politiek tot maatregelen die slechts van symbolische of symptoombestrijdende waarde zijn. Oplossingen die problemen bij de wortel aanpakken worden vermeden. In plaats daarvan kiest men ervoor om zaken zo lang mogelijk te negeren, en als dát niet meer kan ze af te wentelen of te verschuiven.

De huidige vluchtelingenproblematiek is het resultaat hiervan. De afzijdigheid van Europa in 2011 maakte de escalatie van de Syrische burgeroorlog onvermijdelijk. De grote toename van het aantal vluchtelingen en migranten in de daaropvolgende periode is onder andere veroorzaakt doordat de situatie in Syrië uit de hand is gelopen. Echter, in plaats van zich in te zetten voor vrede en internationale vluchtelingenopvang koos men voor de intensivering van grensbewaking. Dit beleid bleek niet uitvoerbaar te zijn op een wijze die overeen kwam met het maritiem recht of de mensenrechten en werd daarom stopgezet. Ondertussen proberen Europese staten – nu geconfronteerd met de gevolgen jarenlange gebrekkige internationale vluchtelingenopvang – het probleem telkens op het bord van de volgende te schuiven.

Ook de Nederlandse regering is schuldig aan het te lang ontkennen van de realiteit. Al sinds 2011, het jaar van de eerste grote schipbreuk bij Lampedusa, is Syrië al in oorlog. Echter, in plaats van voldoende voorbereidingen te treffen heeft de regering het probleem weg willen wensen, de Zuidelijke lidstaten zoveel mogelijk met de kosten van grensbewaking laten zitten en zich maar mondjesmaat ingezet om opvang in de regio te faciliteren. Het idee van een verkleinde Schengen-zone, of zelfs het volledig herintroduceren van nationale grensbewaking zoals Premier Rutte aankondigde deze week, is slechts een aanvulling op deze kortzichtigheid.

De huidige Europese vluchtelingenpolitiek werkt niet. Zoveel is duidelijk. Zolang het grens- en vluchtelingenbeleid een nationale aangelegenheid is zullen Noord-Europese lidstaten het delen van de kosten van grensbewaking vermijden, terwijl Zuid- en Oost-Europese lidstaten het delen van de last van opvang ontwijken. Verandering is dan ook noodzakelijk, maar een mini-Schengen zou slechts meer van hetzelfde zijn op kleinere schaal. Vluchtelingen zullen op nieuwe een knelpunten vast komen te zitten. Nieuwe Calais jungles zullen aan de verkleinde gedeelde grenzen verschijnen, met alle humanitaire gevolgen van dien.

De maatregelen die wél een interim oplossing zouden kunnen bieden voor de vluchtelingensituatie zijn al bekend. De huidige opvang van vluchtelingen regionaal faciliteren, Europa’s grens- en vluchtelingenbeleid europeaniseren, de binnenkomst en verdeling van vluchtelingen in Europa regelen vanuit de regio, Europese wetgeving hervormen zodat vluchtelingen Europa legaal kunnen bereiken en landen buiten Europa aansporen om vluchtelingen op te vangen. Zelfs het beperken van de bewegingsvrijheid van vluchtelingen zelf, met als doel het verbeteren van de opvang, zou een optie kunnen zijn.

Écht duurzame oplossingen zijn dit echter niet. Zij zullen het probleem niet op kunnen lossen. Daarvoor heeft de politiek te lang niets gedaan. In het geval van Syrië zal enkel vrede werken. Tot dat moment is het opvangen van vluchtelingen in daadwerkelijk Europees en internationaal verband de beste optie en een mini-Schengen een schijnoplossing, een onterechte afbreuk van onze vrijheid als Europese burgers en een vorm van capitulatie tegenover het nihilisme van IS.