Feiten en mythes over vluchtelingen, asielzoekers en illegalen

Hoeveel vluchtelingen zijn er in Nederland en hoeveel illegalen? Is er sprake van een restrictief beleid en leidt dat tot minder immigranten?
Heeft een soepel toelatingsbeleid een aanzuigende werking? Waarom keren uitgeprocedeerde asielzoekers niet terug? 
Leidt economische ontwikkeling van herkomstlanden tot minder migratie?

Het zijn vragen die actueel zijn nu het tweede kabinet Rutte worstelt met deze vraagstukken. 

Wat is een asielzoeker?

Een asielzoeker is iemand die de bescherming van een ander land inroept. Hij vraagt daarmee in dat land asiel aan.
Het land waar asiel wordt gevraagd moet nagaan of de asielzoeker valt onder het Vluchtelingenverdrag. Dit gebeurt in de asielprocedure.

Wanneer is iemand een vluchteling? 

Dit is bepaald in het Vluchtelingenverdrag. Volgens dit verdrag is een vluchteling iemand die in zijn thuisland gegronde vrees heeft voor vervolging. Redenen voor vervolging kunnen zijn: ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of seksuele voorkeur. In Nederland beslist de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over de asielaanvraag en of de asielzoeker erkend wordt als vluchteling.

Meer over definities en procedures bij Vluchtelingenwerk

Hoeveel vluchtelingen verblijven er in Nederland?

Dat valt moeilijk te zeggen en hangt ook van de definitie af. De UNHCR schatte het aantal vorig jaar op 85.000 (inclusief asielzoekers) , het SCP schatte dat in 2014 tussen de 200.000 en 250.000 vluchtelingen verbleven. (Bron: Vluchtelingenwerk)

Hoeveel asielzoekers kwamen er in 2014 naar Nederland?

Een jaar geleden, vlak voor de verkiezingen voor het Europees parlement, voorspelde toenmalig staatssecretaris Teeven dat er in 2014 65.000 asielzoekers naar Nederland zouden komen. Het werden er uiteindelijk veel minder: 27.168, inclusief nareis. Lees meer over deze cijfers bij Flip van Dyke hier en ook hier. 

Was 2014 een recordjaar?

In vergelijking met de afgelopen jaren kwamen er in 2014 veel vluchtelingen naar Nederland. In vergelijking met de jaren '90 en het begin van deze eeuw was het aantal niet hoog.

Prognose

Voor het komende jaar wordt, gezien de onrust in het MIdden-oosten een toename van het aantal vluchtelingen verwacht.

Het CBS publiceerde dit jaar haar prognoses wat betreft migratie voor de komende decennia. Wat betreft asielmigratie verwacht het CBS de komende jaren nog een tijdelijke toename en daarna een terugkeer naar een lager niveau. 

Heeft een soepel asielbeleid een aanzuigende werking? 

Karel Smouter heeft deze vraag aan verschillende migratiedeskundigen voorgelegd en schreef er een artikel in De Correspondent over. Smouter concludeert:

'Het bestaan van 'aanzuigende werking' is nooit bevestigd, maar kan ook niet worden uitgesloten. De strekking van het meeste onderzoek hiernaar is dat het asielbeleid in het bestemmingsland slechts een kleine of zelfs een verwaarloosbare rol speelt bij de keuze van een asielzoeker. Asielzoekers blijken vaak niets of weinig te weten over het asielbeleid en de sociale voorzieningen in het land van bestemming. Het beeld van een calculerende asielzoeker die heel bewust kiest voor het land met het gunstigste asielbeleid of de beste voorzieningen, klopt in elk geval niet.' 

"Nederland is de gekke Henkie van Europa" 

De top 10 van Europese landen die asielzoekers ontvingen volgens de European Parliamentary Research Service .

De conclusie kan zijn dat Nederland relatief veel vluchtelingen in Europa opvangt, maar is zowel absoluut als relatief geen koploper. 

‘Nederland geeft opnieuw veel meer asielzoekers een verblijfsvergunning dan de rest van Europa doet" schreven diverse media, waaronder De Telegraaf een jaar geleden, naar aanleiding van een bericht van de IND een jaar geleden.  Flip vanDyke analyseerde deze uitspraak, vergeleek de cijfers en kwam tot de conclusie dat er door de IND appels met peren waren vergeleken door de herkomst van de vluchtelingen niet mee te nemen. Volgens Van Dyke krijgt Nederland, juist omdat het beleid zo streng is, minder kansarme asielzoekers en dat verhoogt het percentage toekenningen. "België is nu ook strenger geworden en ontmoedigt de komst van mensen die geen kans hebben. Dat beleid is succesvol en vervolgens zie je ook daar dan ook het toekenningspercentage stijgen."

Meer weten over het Europese asielbeleid? Helpen strengere grenscontroles aan de buitengrenzen van Europa? Karel Smouter vroeg het experts en concludeerde in een artikel over Europees asielbeleid "Meer grensmuren blijken volgens experts helemaal niet tot minder migratie te leiden. De routes die migranten nemen worden er slechts riskanter door."

Lees ook dit recente artikel van Karel Smouter over het Europese beleid.

(Syrische) bootvluchtelingen

De afgelopen jaren horen we steeds vaker berichten over migranten die in gammele boten de Middellandse Zee oversteken en soms de overkant niet halen. Hoe ziet die trip eruit? Hoeveel kost zo’n boottrip? Hoe is de situatie aan boord? Hoe kunnen vluchtelingen zoveel geld hebben om de trip te maken? Vluchten de Syriërs voor het oorlogsgeweld in hun land? Waar willen de meeste Syriërs naartoe in Europa?  Zijn alle mensen op die boten Syriërs? Wat gebeurt er als een boot in de buurt komt van Italië? Wat als de Syriërs in Italië aankomen? Waarom checkt Italië die aankomende migranten niet?  Willen de Syriërs in Italië blijven? Hoe komen Syriërs van Italië naar Noord- en West-Europa? 
Harold Doornbos sprak vluchtelingen uit Syrie. De antwoorden lees je hier. 

Stel dat jij een vluchteling uit Syrië bent. Welke vluchtroute zou je nemen? Kijk hier

Migratie-expert Hein de Haas en zeven mythen over migratie

Migratiedeskundige dr. Hein de Haas behandelde tijdens zijn oratie aan de universiteit van Maastricht vorig jaar 7 mythen over migratie. Deze zijn al eerder op Republiek Allochtonië gepubliceerd en worden hier ingekort weergegeven. 

Over mythe 1: We leven in een tijd van ongekende massa-immigratie

Het aantal migranten is tussen 1960 en 2000 wereldwijd bijna verdubbeld, maar de wereldbevolking is even hard gegroeid. Verhoudingsgewijs is migratie dus praktisch stabiel gebleven. Minder dan drie procent van de wereldbevolking is migrant. Wel is de aard en richting van de migratie veranderd. Eeuwenlang waren het vooral Europeanen die emigreerden, terwijl sinds de Tweede Wereldoorlog Europa een aantrekkelijke bestemming is geworden voor migranten. Bij gebrek aan concrete bedreiging van buitenaf, zijn politici sinds het einde van de Koude Oorlog migratie steeds meer als bedreiging voor onze veiligheid en welvaart gaan neerzetten, waardoor ze de migratie-hysterie zelf verder aanwakkeren.

Over mythe 2: Immigratiebeperkingen zorgen voor minder migranten

Uit onderzoek blijkt dat immigratierestricties vaak contraproductief zijn omdat zij retourmigratie afremmen en de permanente vestiging van migranten in de hand werken.

Over mythe 3: Immigratiebeleid is restrictiever geworden

Hoewel politici graag de indruk wekken dat immigratiebeleid steeds strenger is geworden, blijkt uit onderzoek dat immigratiebeleid de afgelopen decennia voor de meeste migrantengroepen juist minder restrictief is geworden. Stoere praat over migratie is dus vooral voor de bühne.

Over mythe 4: Ontwikkeling in herkomstlanden zal emigratie beperken

Welvaartsgroei, onderwijs en infrastructuur stelt meer mensen in staat te migreren en verhoogt hun ambitieniveau. Daarom zien we dat emigratie juist toeneemt onder invloed van ontwikkelingsprocessen. Economische ontwikkeling in de armste landen zal daarom onherroepelijk tot meer migratie leiden.

Over mythe 5: Migratie leidt tot ‘brain drain’ 

Het is een misverstand dat de emigratie van geschoolde mensen de oorzaak is van onderontwikkeling in herkomstlanden. Het geld dat migranten naar familie terugsturen is een veelvoud van ontwikkelingshulp, en veel migranten investeren in herkomstlanden, hoewel het ook een illusie is te denken dat migranten fundamentele problemen (zoals corruptie en ongelijkheid) in herkomstlanden kunnen oplossen.

Over mythe 6: Migranten pikken banen in en bedreigen onze verzorgingsstaat

Migranten verrichten vooral het werk dat de ‘eigen’ bevolking niet wil of in staat is te doen. Migratie blijkt een (klein) positief effect te hebben op economische groei, hoewel het vooral ondernemers, de middenklasse en rijkeren zijn die van migratie profiteren.

Over mythe 7: Migratie is een oplossing voor het vergrijzingsprobleem

Net zo min als migratie een bedreiging is voor onze welvaart, is migratie ook geen oplossing voor het vergrijzingsprobleem of andere sociaaleconomische vraagstukken. Daarvoor is migratie in omvang te beperkt, en vergrijzing is een wereldwijd fenomeen aan het worden. 

Ongedocumenteerden

Hoeveel ongedocumenteerden wonen er in Nederland?

'Ongedocumenteerden' is een ander woord voor 'illegalen'. Het is onbekend hoe groot deze groep in Nederland is. De Stichting Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS) ging volgens RTL/ANP uit van 100.000 mensen in 2009. In ieder geval zijn het er zeker tienduizenden. Slechts een heel klein deel van hen maakt gebruik van opvangvoorzieningen die in sommige gemeenten bestaan. De anderen verblijven bij familie, vrienden, zijn zelfstandig of zwerven rond.
Volgens LOS) heeft 60% ooit vergeefs een asielverzoek ingediend. Anderen kwamen op een andere manier binnen of lieten hun verblijfsvergunning verlopen. Zij hebben enerzijds de plicht om te vertrekken, maar illegaliteit op zich is niet strafbaar. Ongedocumenteerden kunnen wel in vreemdelingendetentie komen en gedwongen uitgezet worden. Ze mogen niet werken en hebben ook geen recht op sociale bijstand om bijvoorbeeld voedsel of kleding te kopen. Wel heeft iedereen die op Nederlands grondgebied verblijft recht op ‘medisch noodzakelijke zorg’.
Door hun status en zwakke economische positie gaat het om een groep met een zwakke rechtspositie die kwetsbaar is voor allerlei vormen van uitbuiting. Om ze hiertegen te bescherming hebben ongedocumenteerden sinds kort in het hele land recht op aangifte bij de politie te doen. 

Wanneer je hier niet mag blijven, moet je vertrekken. Een sluitend terugkeerbeleid botst met mensenrechten en internationale verdragen.

Nederland voert de laatste jaren een asiel- en terugkeerbeleid dat is gebaseerd op de aanname dat alle uitgeprocedeerde vreemdelingen daadwerkelijk weg kunnen. Ze hebben geen recht meer op opvang en illegalen die niet uit zichzelf vertrekken kunnen in vreemdelingendetentie worden gezet.

Het beleid blijkt in de praktijk niet te werken. Door dit beleid krijgt Nederland al jaren stevige kritiek van onder andere de Raad van Europa en de VN.
Volgens internationale verdragen is Nederland namelijk verplicht voor deze groep te zorgen. Nederland is één van de ondertekenaars van resolutie 1509 van de Raad van Europa, waarin de mensenrechten van 'irregular mirgants' zijn geregeld. Hierin wordt onder andere gesteld dat "adequate huisvesting en opvang om menselijke waardigheid te garanderen moet worden geboden aan ongedocumenteerden”. Met de ondertekening hebben ook Nederlandse gemeenten de verplichting mensenrechten te respecteren, beschermen en uit te voeren.

Waarom worden ongedocumenteerden dan wel/niet opgevangen? #bed #bad en #brood

Gemeenten mochten sinds 1 januari 2010 'uitgeprocedeerde asielzoekers' of 'ongedocumenteerden' of ' illegalen' niet meer opvangen van het kabinet. Dit besluit is in 2007 genomen door toenmalig PvdA-staatssecretaris van Justitie Albayrak. Het besluit was een onderdeel van de pardonregeling voor 26.000 asielzoekers, die gepaard ging met het uitzetten van ongedocumenteerden voor wie het pardon niet gold.

Omdat in veel gemeenten een moeilijk houdbare situatie is ontstaan, wordt een beperkte vorm van bed, bad en brood door de landelijke overheid inmiddels min of meer gedoogd. Eén van de politieke strijdpunten is nu of dit gedoogbeleid wordt voortgezet of gestopt, of de gemeenten de opvang eventueel zelf moeten betalen of dat er een landelijke opvang wordt georganiseerd .

Hoeveel ongedocumenteerden verlaten daadwerkelijk het land? 

Ook dit is onbekend. Volgens recente cijfers van het CBS vertrekt jaarlijks  25-33% van de asielzoekers aantoonbaar.  Van de  33.735 mensen die het land in 2014 moesten verlaten, zijn er 8.000 aantoonbaar vertrokken. De grootste groep die het land moest verlaten, was afkomstig uit China (3110 mensen), gevolgd door mensen uit India (1785) en Irak (1380). 

Waarom keren uitgeprocedeerde asielzoekers niet allen terug? 

Een onbekend deel is met onbekende bestemming vertrokken zonder dat dit door de overheid is geregistreerd. Een ander deel kiest voor 'de illegaliteit' en leeft vaak bij familie of vrienden. Tot slot is een deel van de groep onuitzetbaar, omdat hun land van herkomst weigert mee te werken aan hun terugkeer of omdat het te onveilig is (zoals in Irak, Soedan of Somalië) of omdat ze ziek zijn en in het land van herkomst niet de geschikte behandeling of medicijnen kunnen ontvangen.