Nederlands Vanzelf Sprekend

De roep 'De taal is om zeep!' is van alle tijden. De oude Grieken en Romeinen klaagden al over de onachtzaamheid waarmee de jongere generaties de taal bejegenden. Dat is in meer recente tijden niet anders.

Een paar decennia geleden dreigde het Nederlands zo overspoeld te worden door het Duits dat er een heus taalgenootschap werd opgericht om dat tegen te gaan. Tegenwoordig is het Engels de boosdoener, terwijl gemakshalve vergeten wordt dat het Nederlands de meeste woorden heeft ontleend uit het Frans. En nog veel meer als je het Frans uitbreidt tot alle Romaanse talen.

Maar goed, dat gaat over vreemde invloeden op de taal. Voor de 'gewone' taalverandering geldt het generatiemodel: zodra een generatie jongeren mondig wordt en een woordje begint mee te spreken in kranten, boeken en tegenwoordig radio, tv en internet, vindt de generatie van hun ouders dat er iets moet gedaan worden aan het niveau van dat meer moderne taalgebruik, en wel meteen! Daarbij vergeten de vertegenwoordigers van die oudere generatie dat, toen zij zich begonnen te roeren, de generatie van hun ouders net dezelfde reflex hadden, enz.

Als gebruiker van de Nederlandse taal, Vlaming zowel als Nederlander, heb je een aantal taalregisters ter beschikking. Dat kan van individu tot individu verschillen en die lopen van het platste dialect tot het mythische, denkbeeldige en onbereikbare ideaalbeeld dat wel eens Standaardnederlands genoemd wordt - dat, net als het Latijn, pas helemaal 'af' zal zijn als nauwelijks iemand het nog spreekt, want zolang dat niet het geval is, blijft het Standaardnederlands vrolijk evolueren.

In de praktijk schakelt iedere taalgebruiker spontaan tussen de verschillende taalregisters - en vaak ook tussen de verschillende talen die hij/zij meester is én tussen de verschillende registers in die talen.

In de praktijk valt het volgens mij met de verschillen tussen het Nederlands in België en het Nederlands in Nederland reuze mee. Vlamingen en Nederlanders begrijpen elkaar beter dan ooit tevoren, als ze er maar wat moeite voor doen. Natuurlijk, er zijn verschillen, maar er zijn ook verschillen tussen Groningers en Noord-Brabanders, of Limburgers en West-Vlamingen. Die verschillen waren een paar decennia geleden wel heel wat groter, volgens mij.

In het artikel in De Volkskrant (http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/3593049/2014/02/08/Actie-tegen-onverstaanbare-Vlaamse-tussentaal-op-televisie.dhtml) gaat het o.a. over tv-presentatoren of leerkrachten die in de jaren tachtig nog onberispelijk 'Algemeen Beschaafd Nederlands' spraken. Ze vergeten erbij te vermelden dat dat 'Algemeen Beschaafd Nederlands' wel heel erg artificieel was, zowel naar Nederlandse als naar Belgische/Vlaamse normen.

Het ondertitelen van Vlaamse tv-programma's in Nederland en Nederlandse tv-programma's in Vlaanderen - meestal fictiereeksen - is volgens mij alleen maar schijnbaar een teken van een grotere afstand tussen het taalgebruik in Vlaanderen en dat in Nederland. Ik weet van mensen bij zowel NPO als bij de VRT dat die ondertiteling er is gekomen na klachten van vooral de oudere generaties kijkers, net de mensen die klagen over het ontsporende taalgebruik van de jongere generaties. Mijn indruk is dat de jongere generaties - als die überhaupt al naar Nederlandstalige
fictiereeksen kijken - die ondertitelingen overbodig vinden.

Nou ja, misschien probeer ik op die manier krampachtig bij die jongere generaties te blijven horen. Ikzelf vind die ondertitelingen namelijk een belediging van mijn intelligentie en ik heb het dan ook altijd over 'ondertutteling'.