Het sterkste wapen van de KLM tegen de concurrentie is het blauwe gevoel, keeping the family together. Het gaat er niet alleen om dat niet gegarandeerd kan worden dat alle banen behouden blijven. Soms kan dat niet, vreselijk, maar anders wordt het probleem nog groter en voor meer mensen. Dat snap ik.

Het blauwe gevoel echter omvat veel en veel meer. Er zit onder andere inlevingsvermogen, saamhorigheid, verantwoordelijkheid in. Daaruit komt voort die extra stap die we telkens weer voor onze pax zetten en die ons zo onderscheidt van andere vliegmaatschappijen. Behalve alle voordelen die daarmee gepaard gaan, geven we hiermee een voorbeeld van hoe de maatschappij zou moeten zijn.
Heeft onze directie geen kinderen?
Wat voor een wereld willen zij achterlaten voor hun kinderen? Een nog hardere maatschappij dan dat die nu al is?
Gelden hun waardes alleen voor thuis en niet voor de rest van hun leven? Ze werken nu hard mee aan het verharden van de maatschappij. Hun (en ons aller) verantwoordelijkheid reikt veel verder dan alleen het bedrijf KLM.

Ja, bezuinigingen bij de KLM zijn nodig. Daar was al een enorm draagvlak voor. Nu zijn de hakken in het zand. Verharding werkt nou eenmaal destructief.

Het nog steeds zichzelf de bonussen toekennen (ook al maakt dat op de hele balans niet zoveel uit) laat zien dat ze in de top nog steeds lost zijn van de werkelijkheid. Gaat onze CEO persoonlijk naar de personen toe die een klein salaris hebben, jaar in jaar uit kei hard werken, hun ruggen verslijten voor de KLM om te zeggen: "sorry, jouw pensioen wordt nog minder dan je had gedacht, ik zou maar zuinig zijn op je bankstel want die moet tot aan je dood mee en vakanties kun jij niet meer betalen, maar ik geef mezelf een bonus zodat ik mijn tweede villa kan betalen?"
Tuurlijk, er moet ook mogelijkheid in verschil in inkomen zijn, dat motiveert mensen om banen met meer verantwoordelijkheid te kiezen of om in de weekenden te werken, risico's te nemen. Het gaat mij om de houding. Die alles bepalende houding:

Gaat de CEO van de farmaceutische industrie zelf naar de borstkankerpatienten toe om te zeggen: "sorry, ik heb het medicijn dat jou kan genezen van de borstkanker zo duur gemaakt dat jij het niet meer kunt betalen en jij dus binnenkort dood zult gaan, maar daardoor kan ik tenminste mijn zeiljacht onderhouden. En oh ja, de onderzoeken voor het medicijn zijn meestal op universiteiten gedaan, dus je hebt wel bijgedragen aan de ontwikkeling daarvan, dat heb ik zelf niet hoeven betalen."
Moet ik het ook nog hebben over de bankenwereld, die ondanks of dankzij hun bonussen zo lost van de werkelijkheid was (is) dat daardoor een wereldwijde crises is ontstaan?

Verantwoordelijkheid hebben we allemaal, of we nu willen of niet. Er is nou eenmaal een wet van oorzaak en gevolg, daar komen we niet onder uit. Wie wil er pas op z'n sterfbed achterkomen dat hij/zij keihard mee heeft gewerkt aan de verharding van deze maatschappij, waar hij/zij altijd zo over geklaagd heeft, en waarin het voor onze kinderen nog moeilijker wordt?

Het blauwe gevoel, keeping the family together, daar zat KLM's sterkste kant die we nog zo veel verder hadden kunnen uitbreiden. Bio-vriendelijk wil KLM toch zijn? Dat begint bij de mensen, dan de dieren en de natuur. Andersom kan het niet.
Als de CEO's extra betaald mogen worden voor alle verantwoordelijkheden die ze dragen, dan moeten ze ook alle verantwoordelijkheden dragen, niet alleen die die alleen de KLM aangaan. Zijn deze mensen meer ontwikkeld, onderricht voor die moeilijke bananen, dan mag je toch op z'n minst verwachten dat ze zich ook daar naar gedragen.

Ze hebben een verantwoordelijkheid voor de KLM, voor de werknemers en belangrijkst nog, voor de hele maatschappij waarin ook hun kinderen later gelukkig willen zijn.

Laat zien dat je geen watje bent in de bonussenwereld als je jezelf geen bonus toekent. Laat zien hoe je verbinding creëert met je personeel en hoe we dan met z'n allen wonderen kunnen creëren. En dan, dan komt vanzelf de echte bonus. Een bonus die niet meer in geld is uit te drukken.

#5: -