Solidariteitsverklaring naar aanleiding van de acties in de Begijnhofkerk en de ULB
Geachte Staatssecretaris,
Beste Sammy Mahdi,
De afgelopen dagen lazen we herhaaldelijk in de pers en op sociale media dat u de vraag om regularisering van honderden actievoerders in de Begijnhofkerk en de ULB afdoet als chantage. Wat bedoelt u precies met het begrip “chantage”? Oorspronkelijk verwijst het woord naar een poging om iemand geld of iets anders afhandig te maken door het dreigement om een schadelijk geheim te openbaren. De actievoerders proberen niemand iets afhandig te maken. Ze vragen enkel om te mogen delen in het recht op arbeid. Volgens artikel 23.1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is dat een mensenrecht - net zoals het recht om je land te verlaten (artikel 13.2) of om van nationaliteit te veranderen (artikel 15.2). Het verzoek van de actievoerders dreigt ook geen enkel schadelijk geheim te openbaren. Het bevestigt vooral wat we al lang weten: zogezegde universele mensenrechten gelden alleen voor wie door de staat als burger wordt erkend.
Het lijkt erop dat uw gebruik van het woord “chantage” - al dan niet bewust - geen ander doel dient dan het criminaliseren van de strijd van mensen die gelijke rechten opeisen als u en wij. Het schrijft zich in in een lange geschiedenis van het framen van burgerrechtenactivisme als een misdrijf - van de afschaffing van de slavernij tot het invoeren van stemrecht voor vrouwen. Het schrijft zich in in een taalgebruik dat mensen illegaliseert en tot daders maakt; dat eindeloos complexe levenservaringen verengt en verplat tot een bedrieglijk helder verschil tussen zogezegde “echte vluchtelingen” en “economische migranten”; dat onofficiële grensovergangen vaak in één adem noemt met wapen- en drugssmokkel en terrorisme. In uw opiniestuk in De Standaard van 10 februari verschuift u duidelijk de focus. De bezetters veranderen van chanteurs in naïeve, ongehoorzame kinderen die luchtkastelen krijgen voorgespiegeld door gewetenloze mensensmokkelaars en door al even gewetenloze organisaties die zich solidair betuigen met de actievoerders. Ook die framing is verre van nieuw. Noch wat betreft het beeld van geïllegaliseerde reizigers als mensen zonder het vermogen tot zelfstandig kritisch denken en handelen. Noch wat betreft het beeld van de mensensmokkelaar als hoofdverantwoordelijke voor grensgeweld. Noch wat betreft het criminaliseren van solidariteit door het impliciet gelijk te schakelen aan mensensmokkel.
In het debat wordt heen en weer geschermd met beschuldigingen van links en rechts populisme. Maar, eerder dan links of rechts af te slaan, lijkt uw communicatie vooral lijnrecht samen te sporen met die van het grensregime van de Europese Unie. Dat wordt gekenmerkt door wat schrijver Tariq Ali “extreme-centrumpolitiek” noemt en streeft ernaar om de huidige gang van zaken zoveel mogelijk te handhaven. “Migration and border management” in de EU is er niet op gericht om ongelijkheid te bestrijden, maar om de gevolgen op te dweilen van het in stand houden van ongelijkheid. Het Europese grensregime bevordert de bewegingen van sommige mensen - zoals u, zoals velen van ons - en bemoeilijkt of bestraft de bewegingen van anderen. Het perkt “illegaliteit” niet in, maar produceert ze aan de lopende band. In de internationale paspoortindex behaalt België een mobiliteitsscore van 131. Dit wil zeggen dat je met een Belgisch paspoort toegang hebt tot 131 landen ter wereld - hetzij visumvrij, hetzij door bij aankomst ter plaatse een visum aan te schaffen. Pre-corona waren dat er maar liefst 170. De actievoerders in de Begijnhofkerk en de ULB komen onder andere uit Marokko, Egypte, Pakistan en Afghanistan. Marokko heeft een mobiliteitsscore van 58, Egypte één van 49, Pakistan één van 36, Afghanistan één van 30. Tussen het internationale bewegingsgemak van een Belg en dat van iemand uit Afghanistan gaapt dus een kloof van 101 landen. In uw opiniestuk schrijft u: “Iedereen die hier legaal kan aankomen om te werken, kan hier aan de slag.” Maar de vraag is wie waar legaal kán aankomen.
In uw opiniestuk bestempelt u collectieve regularisatie als “een oud recept dat garant staat voor nieuwe problemen in de toekomst”. Uw schrijven maakt echter onzichtbaar dat internationale beweging een kwestie is van voorrechten, niet van gelijkwaardige keuzevrijheid. Het maakt onzichtbaar dat onze in de EU gekoesterde vrijheid van beweging gebouwd is op het in stand houden van bewegingsonvrijheid van anderen. Het maakt onzichtbaar hoe onze koloniale geschiedenissen en de daaruit voortvloeiende postkoloniale machtsverhoudingen ons Europese handelsbeleid, defensiebeleid, ontwikkelingssamenwerkingsbeleid en grensbeleid blijven doordesemen - over oude recepten gesproken. Het maakt onzichtbaar dat, binnen het Europese grensregime, humanitarisme en geweld hand in hand gaan: gemediatiseerde reddingsmissies op zee met doodgezwegen terugduwoperaties, hervestigingsprogramma’s met mensonterende kampen en met bilaterale akkoorden met autoritaire regimes, de strijd tegen mensensmokkel met het neerschieten van een tweejarig kind. Het maakt onzichtbaar hoe het illegaliseren van de beweging van mensen aan de Europese buitengrenzen gepaard gaat met het uitbuiten van hun arbeid op Europees grondgebied.
Volgens een paper van het Internationaal Monetair Fonds uit 2019 beslaat de schaduweconomie van Europese landen tussen de 10 en de 40% van het bruto binnenlands product. Van de industriële landbouw, de mode-industrie, de zorg en de horeca tot de bouwsector, illegale tewerkstelling vormt geen uitwas, maar één van de drijfmotoren van de Europese economie. Eind 2019 raakte bekend dat ook voor de bouw van het nieuwe hoofdkwartier van de Europese Raad in Brussel een beroep werd gedaan op mensen zonder verblijfsvergunning, zonder arbeidscontract of verzekering. Het “Europagebouw” verwerd zo ongewild tot hét symbool van het Europese grens- en arbeidscomplex.
De actievoerders in de Begijnhofkerk en de ULB vormen al jarenlang - vaak al decennialang - een wezenlijk onderdeel van onze samenleving. In tijden van globale pandemie wordt hun precarisering op de spits gedreven. Van telewerken of tijdelijke werkloosheid wegens overmacht is in hun geval geen sprake. Als Belgische staatsburgers en niet-Belgische medeburgers met een erkende status, verklaren wij ons solidair met onze geïllegaliseerde medeburgers. Wat zij vragen, daagt inderdaad onze heersende mentale en wettelijke kaders uit - precies zoals de abolitionisten en de suffragettes dat ooit deden. Maar politieke moed heeft niets te maken met het onverzettelijk vasthouden aan verstarde kaders die werden geschapen in een ander tijdperk voor andere doeleinden. Politieke moed is de moed om die kaders te blijven bevragen, heruit te vinden of desnoods op te geven.
Met vriendelijke groet,
Ali Abdi (Oprichter van Ayeyo’s Place), Koen Aerts (Historicus - UGent en CegeSoma-Rijksarchief), Rachida Aziz (Community Organizer), Mohamed Barrie (Sociaal Werker), Luce Beeckmans (Professor Architectuur en Stedenbouw in relatie tot Migratie en Diversiteit – Vakgroep, Architectuur en Stedenbouw, UGent), Thomas Bellinck (Kunstenaar - ROBIN vzw en Doctoraal Onderzoeker - KASK/School of Arts van de HoGent), Joachim Ben Yakoub (Onderzoeker - UGent), Berber Bevernage (Vakgroep Geschiedenis - UGent), Koen Bogaert (Docent UGent), Christophe Callewaert (Journalist), Julie Carlier (Vakgroep Conflict- en Ontwikkelingsstudies - UGent), Michiel De Cleene (Fotograaf), Patrick De Coster (Cultuurwerker), Marjan De Schutter (Actrice), Eva De Waele (Huisarts - Gent), Benoit Dhondt (Advocaat bij de balie van Antwerpen en Praktijkassistent aan de Migration Law Clinic van de Ugent), Sarah Eisa (Dramaturge), Sarah El Massaoudi (Voorzitter Kif Kif vzw, Sociaal werker en Activist), Khalid Koujili El Yakoubi (Regisseur en Acteur), Nadia Fadil (Professor Antropologie - KU Leuven), Roland Gunst (Kunstenaar), Nina Henkens (Coördinator Kif Kif vzw), Kristien Hens (Ethicus - Universiteit Antwerpen), Nyiragasigwa Hens (Kunstenares en Community builder), Joris Hessels (Acteur en Televisiemaker), Jelena Jureša (Kunstenares en Postdoctoraal Onderzoekster - KASK/School of Arts van de HoGent), Lieven Miguel Kandolo (Intercultureel Professional en Schrijver), Sibo Kanobana (Doctoraal onderzoeker, Sociolinguïstiek - UGent), Dirk Lafaut (Huisarts en Postdoctoraal Onderzoeker Ethiek en Filosofie - VUB), Rachida Lamrabet (Juriste en Auteur), Adriana La Selva (Theatermaakster en Onderzoeker - UGent ), Johan Leysen (Acteur), Maarten Loopmans (Geograaf - KU Leuven), Maya Mertens (Performer en Muzikant), Emma Moormann (Doctoraal Onderzoeker - UAntwerpen), Radouan Mriziga (Choreograaf), Jan Orbie (Hoofddocent Politieke Wetenschappen - UGent), Marijke Pinoy (Actrice en Docent - KASK/School of Arts van de HoGent), Sandra Raes Oklobdzija (Algemene en Zakelijke coördinatrice - ROBIN vzw), Ann Olaerts (Directeur RITCS - Brussel), Max Pinckers (Kunstenaar), Ahilan Ratnamohan (Kunstenaar - ROBIN vzw), Olivia U. Rutazibwa (Politicologe - University of Portsmouth), Katrien Schaubroeck (Hoofddocent Wijsbegeerte - Universiteit Antwerpen), Esther Severi (Dramaturge en Docente - AP Hogeschool Antwerpen), Karlijn Sileghem (Actrice), Einat Tuchman (Kunstenares), Petra Van Brabandt (Moraalfilosofe, Hoofd onderzoek - Sint Lucas Antwerpen), Jeroen Van der Ven (Acteur), An van. Dienderen (Filmmaker en Docent - KASK/School of Arts van de HoGent), Marte Van Hassel (Doctoraatsstudente Theaterwetenschappen - ULB), Rita Vanobberghen (Huisarts - Geneeskunde voor het Volk), Sara Vantournhout (Coördinator Engage en Service-learning - KU Leuven), Ellen Verryt (Feministe, actief bij Feminisme Yeah en Collecti.e.f 8 maars - Antwerpen), Cees Vossen (Programmator Nomadisch Kunstencentrum Moussem), Eva Willems (Postdoctoraal Onderzoeker in Conflict Studies en Mensenrechten - Philipps Universiteit Marburg en UGent), Sami Zemni (Professor Politieke Wetenschappen - UGent), Mohammed Zerrouki (Spoedarts), House of Compassion (alias Begijnhofkerk - Brussel).
Solidariteitsverklaring Neem contact op met de schrijver van de petitie