Beperkte economische effecten van instroom van vluchtelingen

De huidige vluchtelingencrisis is bovenal een humanitair vraagstuk, maar heeft ook economische effecten. Die grijpen onder andere aan op de overheidsuitgaven, de arbeidsmarkt, de woning- productie en eventueel het consumentenvertrouwen. De uiteindelijke invloed op de overheids-financiën en arbeidsmarkt wordt vooral bepaald door de arbeidsparticipatie van vluchtelingen, hun verblijfsduur en de toegankelijkheid van de collectieve voorzieningen. De omvang van de vluchtelingenstroom en de uiteindelijke asielmigratie is onzeker. In de raming is uitgegaan van 60.000 asielzoekers in 2015 en 2016 en 40.000 in 2017. Verondersteld is dat 80% van de verzoeken wordt gehonoreerd. Dat zijn 80.000 migranten meer dan in de raming van juni 2015.

Op korte termijn brengt de extra instroom van vluchtelingen kosten (voor de overheid) met zich mee. Tijdens de asielaanvraagprocedure zijn er uitgaven aan onder andere huisvesting, verzorging en juridische dienstverlening. Indien het asielverzoek resulteert in een verblijfsvergunning, heeft men recht op bijstand en andere collectieve voorzieningen. Deze extra overheidsbestedingen geven een tijdelijke, positieve impuls aan de economie, omdat er op korte termijn nog geen lastenverzwaringen of bezuinigingen tegenover staat. Op den duur kunnen vluchtelingen als werknemer of ondernemer een additionele, positieve impuls leveren aan de economie. Naar verwachting is het effect op de arbeidsmarkt aanvankelijk beperkt, doordat de participatie laag is.

Bovengenoemde twee effecten, op de overheidsfinanciën en de arbeidsmarkt, zijn verwerkt in de raming. Daarnaast kan nog sprake zijn van een impuls op de investeringen in woningen. Ten slotte kan de vluchtelingencrisis een tijdelijk effect hebben op het consumentenvertrouwen. Om zicht te krijgen op de potentiële invloed op de Nederlandse economie, zijn de vier genoemde effecten gesimuleerd met DELFI, het macromodel van DNB. Uit Tabel 2 volgt dat de macro-economische invloed van de vier onderscheiden factoren zeer beperkt is. De extra overheidsuitgaven, het hogere arbeidsaanbod en de woninginvesteringen verhogen de bbp-groei enigszins. Daar staat een gering negatief effect via het consumentenvertrouwen tegenover. Dit laatste is in lijn met ervaringen in eerdere episodes; die laten een kleine, kortstondige invloed van asielstromen op het vertrouwen zien. Indien alle vier effecten zich voordoen, resulteert een positief effect van 0,14%-punt op de bbp-groei in 2017. In lijn daarmee neemt de werkloosheid in 2016 en 2017 met 0,1%-punt af. Het EMU-saldo verslechtert met 0,1% bbp, vooral vanwege de extra overheidsuitgaven. Verdere positieve economische effecten, via een toenemende participatie van asielmigranten op de arbeidsmarkt, zullen zich naar verwachting pas na verloop van tijd manifesteren.