Van ‘Vergeten Driehoek’ naar ‘Islamofobie Driehoek’

01 juni 2015 | 07:59

De complexiteit van buurten als de Vergeten Driehoek, Oosterwei en de Diamantbuurt wordt gereduceerd tot sharia, islamisering en straatterrorisme waardoor ze enerzijds uitzonderlijke voorbeelden zijn waar alle multiculturele problematiek bij elkaar komt en anderzijds juist de normale situatie zouden weergeven voor problemen met Marokkaanse Nederlanders, islam en integratie door heel Nederland heen.(..) Het is dan ook geen wonder dat de term shariadriehoek blijft bestaan nadat Ramesar is ontmaskerd en dat er opiniemakers zijn die stellen dat de shariadriehoek ondanks het bedrog wel degelijk bestaat: het is een te krachtig islamofoob symbool om zomaar weg te gooien."

Dat schrijft Martijn de Koning in onderstaand artikel. 

Op 18 mei 2013 verscheen het artikel ‘Als je wijk verandert in een klein kalifaat’ van Perdiep Ramesar in Trouw. In dit artikel schreef Ramesar over een klein deel van de Schilderswijk met de namen ‘Vergeten driehoek’, ‘Punt van het Zwaard’ en ‘Sharia Driehoek’ De naam sharia zou niet voor niets gekozen zijn maar symbool staan voor een sluipende verandering van de buurt waarbij de norm van de meerderheid steeds meer zou gaan gelden. Er lijkt een ‘mini-sharia’ te zijn ingevoerd, ‘een klein kalifaat’ te zijn gesticht..
De vermeende islamisering van de ‘Vergeten Driehoek’.

De ‘bewijzen’ die Ramesar daarvoor aandroeg waren:.

1. een autochtone jongeman die het woordje kafir (ongelovige) naar zijn hoofd geslingerd krijgt omdat hij een sigaret zou hebben opgestoken.
2. een dochter die het nog zwaarder heeft.
3. vrouwen die worden aangesproken op hun kleding
4. vrouwen die een gezichtssluier dragen en mannen geen hand geven
5. een vrouw die zegt dat de meerderheid bepaalt en dat dat goed is
6. dit deel van de Schilderswijk was één van de plekken waar de Hofstadgroep bij elkaar kwam
7. zichtbare moslimorthodoxie: jonge meiden met hoofddoek en volledig bedekte kledij
8. cafés en cafetarias waar geen alcohol wordt geschonken, niet gerookt en alleen halal geserveerd wordt en waar varkensvlees voor iedereen verboden is
9. buurthuizen zonder alcohol en varkensvlees
10. de orthodoxe islam is hoorbaar: in de meeste plekken spreken Marokkanen Berbers maar in de Vergeten Driehoek is Arabisch belangrijker
11. er zijn drie orthodoxe moskeeën rondom de buurt
12. niet-moslims en moslims voelen zich niet meer thuis
13. mensen die hun hond niet meer in de buurt kunnen uitlaten: ‘verdwijn met dat smerige beest, anders komt die in het punt van het zwaard’
14. orthodoxe moslims worden met rust gelaten en de politie kan niks tegen hen doen: zij regelen de zaken bijvoorbeeld bij overlast .

De meerderheid legt haar ongeschreven wetten op en de minderheid buigt. Die meerderheid is moslim, de orthodoxe moslim bepaalt en de rest voelt zich niet meer thuis.

Waar is de Vergeten Driehoek?.

Dat er vormen van sociale controle in de wijk zijn hoeft niemand te verbazen: dat is overal zo en dat die voornamelijk vrouwen raken is ook overal zo. Dat er overlast is van mensen en dat er spanningen zijn tussen bevolkingsgroepen is ook niet specifiek islamitisch of sharia; een rookverbod is dat ook niet. Integendeel, dit is allemaal deel van de Nederlandse geschiedenis en is in meerdere grote en kleine plaatsen in verschillende uitingsvormen aan te treffen..

Ook al heeft Ramesar het artikel uit zijn dikke duim gezogen, dat geldt niet voor het begrip Vergeten Driehoek. Dat is wel degelijk de aanduiding voor een deel van de Schilderswijk dat vergeten zou zijn in de stadsvernieuwing. Maar er is wel een probleem: de lokatie van de Vergeten Driehoek is vanaf het begin onduidelijk.

Maar er zijn verschillende definities in omloop. Ligt de Driehoek nu tussen de Hoefkade, Vaillantlaan en Parallelweg of tussen Hoefkade, Jacob Marisstraat en Vaillantlaan (pdf) of tussen Vaillantlaan, Wouwermanstraat en Parallelweg zoals Ramesar leek te claimen?.

De term Shariadriehoek met het kaartje in Trouw suggereert dus een duidelijk afgebakend gebied en dus ook dat we weten waar we het over hebben. Niets is minder waar dus..

Van Vergeten Driehoek naar Islamofobie Driehoek.

Voor de discussie later doet de precieze begrenzing van de Vergeten Driehoek er niet toe. Deze discusssie wordt namelijk gekenmerkt door twee type uitbreidingen: geografisch en politiek. Allereerst een uitbreiding naar de hele Schilderswijk en ten tweede worden allerlei gebeurtenissen erna in de Schilderswijk besproken met een verwijzing naar shariadriehoek..

In de periode daarna, ik heb geteld tot halverwege oktober 2014, verschijnen er tientallen artikelen in de media met een verwijzing naar de term shariadriehoek. Er komt ook een debat in de Tweede Kamer, en de ene na de andere politicus en opiniemaker laat er zijn/haar licht over schijnen: iedereen is afkeurend over de shariadriehoek. Door op Lexis Nexis te zoeken naar artikelen met de term ‘shariadriehoek’ of ‘sharia-driehoek’ en de dubbele artikelen eruit te laten kom ik tot november 2014 op 85 artikelen. De teneur van deze artikelen is:.

1. De artikelen gaan niet meer over een deel van de Schilderswijk, maar over de hele Schilderswijk.
2. Gaandeweg worden steeds meer betekenissen toegevoegd aan de term Shariadriehoek waarbij niet meer de voorbeelden van Ramesar centraal staan, maar met name problematiek omtrent vrouwen, anti-semitisme en islamitisch militant activisme (en de daarmee gepaard gaande termen als ‘orthodox’, ‘radicaal’, ‘jihadisme’, ‘ISIS’, geweld, enzovoorts).
3. Hoewel tal van politici zich met de zaak bemoeien, zijn het vooral Asscher (bagatelliserend) en Wilders (uitvergrotend) die onder hen de discussie beheersen.
4. De tegenstelling die ook zichtbaar is in het artikel, Nederland(s) vs islam(itisch) komt in de meeste artikelen wel terug. Gelden Nederlandse normen nog wel?
5. Naast Trouw zijn het vooral de Volkskrant en Telegraaf waarin de term gebruikt wordt..

De term shariadriehoek is derhalve vaak gebruikt en is enorm aangeslagen. Het is daarmee een enorm productieve term voor media, activisten, commentatoren en politici. Hoewel er ook tegenstemmen zijn, is de teneur vooral negatief. Er wordt een wij-zij indeling gehanteerd tussen moslims en niet-moslims of Nederlanders (vergeten wordt gemakshalve dat een belangrijk deel van de inwoners van de Schilderswijk uit Hindoestanen bestaat), alle zaken die men negatief vindt worden toegeschreven aan islam en in het bijzonder sharia zonder ook maar enigszins duidelijk te maken wat er specifiek islamitisch of sharia aan is. Vrouwen onheus bejegenen? Sharia! Geen handen schudden? Sharia! Geen alcohol? Sharia! Niet roken? Sharia? Geen varkensvlees? Sharia!.

Door er een tegenstelling Islam vs Nederland van te maken en alle negatieve ontwikkelingen toe te schrijven aan islam en alle positieve te benoemen als integratie houden we een schijntegenstelling overeind tussen een doembeeld (toegeschreven aan islam) en een ideaalbeeld (benoemd als Nederlands). Dit leidt uiteindelijk tot een roep om maatregelen tegen islam cq moslims. In die zin zouden we voortaan beter kunnen spreken over de islamofobiedriehoek dan over de shariadriehoek: het kleine deel van de Schilderswijk en later de hele wijk is uitgegroeid tot een symbool waarin alle zorgen omtrent integratie, islamisering en veiligheid bij elkaar komen. En hoewel minister Asscher afstand heeft genomen van ieder idee dat er sprake zou zijn van ‘sharia’ en sociale druk om daaraan te conformeren, gaat ook hij in zijn beantwoording van vragen van parlementsleden in op radicalisering en ronseling; zaken waar het artikel niet over spreekt behalve dan dat de Vergeten Driehoek in beeld zou zijn gekomen na berichten dat er 100 jongeren uit Nederland waren vertrokken om te strijden tegen het al-Assad regime. Wat dat precies te maken heeft met die Driehoek wordt niet duidelijk gemaakt..

En de inwoners van de Schilderswijk?

De term islamofobiedriehoek is ook gerechtvaardigd omdat de perspectieven van islamitische en andere inwoners van de wijk er volstrekt niet toe doen. Weliswaar zijn er enkele artikelen gepubliceerd van wijkbewoners of zaakwaarnemers, maar hun twijfels over het bestaan van de driehoek en het feit dat ze zich niet herkenden zijn nooit serieus genomen. Hun reële zorgen omtrent problemen die er zeker zijn (verloedering, werkeloosheid, geïsoleerde positie van vrouwen, zorgen omtrent het functioneren van minderjarige meisjes en overlast) doen er in het hele verhaal echt niet toe behalve als munitie voor islamofobe retoriek. Het is een term die te pas (nou ja eigenlijk alleen te onpas) werd gebruikt in verkiezingsdebatten en -programma’s, in beleidsstukken en verslagen in de media. De term is daarbij steeds meer los komen te staan van het oorspronkelijke artikel en leek een grote mate van vanzelfsprekendheid te hebben verkregen en werd zelfs genomineerd voor woord van het jaar. .

Andere media dan Trouw hebben daar zeker, bedoeld of onbedoeld aan bij gedragen. Zo was er een journalist van een landelijke krant die mij in november 2014 vertelde dat hij eigenlijk best ook een andere kant van de Schilderswijk wilde laten zien dan zijn krant tot dan toe liet zien. In plaats van ene kant met anti-semitisme, pro-ISIS sympathisanten, enzovoorts wilde hij juist ook de meer positieve kanten laten zien en hoe bewoners proberen er wat van te maken. ‘Maar daar hoef ik momenteel bij de redactie echt niet mee aan te komen.’ En een redacteur van een televisieprogramma stelde ‘X wilde er misschien iets mee. Kijken wat er nou van waar is. Bleef alleen niet veel van over dus heeft niet tot uitzending geleid.’ Tegengeluiden, ook over de betrouwbaarheid van het artikel van Ramesar, waren dus amper aan de orde (zoals al gesteld, waren er ook uitzonderingen zoals Peter Breedveld’s Frontaal Naakt)..

Buurten die tot de verbeelding spreken.

Iets soortgelijks gebeurde ook enkele jaren eerder met de Amsterdamse Diamantbuurt dat een icoon werd voor ‘Nederlanders’ (Bert en Marja) die werden geplaagd door het agressieve gedrag van ‘Marokkaanse straatterroristen’ zoals mijn Nijmeegse collega Anouk de Koning in haar onderzoek laat zien. Net als de Diamantbuurt heeft de Schilderswijk ook nu een magische aantrekkingskracht voor journalisten (en ja ook onderzoekers) die op zoek naar multiculturele problematiek of juist hoe het allemaal ook goed kan gaan. Kleine incidenten worden onmiddellijk in de islamofobische driehoek geplaatst en besproken in termen van islamisering of radicalisering of integratie of alledrie. Net als bij de Vergeten Driehoek is ook de begrenzing van de Diamantbuurt niet zo helder als het lijkt. En net als destijds in de Diamantbuurt doen ook nu de eigenlijke gebeurtenissen en meningen in de wijk er nauwelijks toe. Zo liggen twee van de moskeeën die genoemd worden ook helemaal niet in de vermeende ‘vergeten driehoek’ en dat heel Nederland een rookverbod kent in cafés is alleen in de Schilderswijk een teken van islamisering..

Een ander voorbeeld is de rel over de Goudse wijk Oosterwei. Daar werd in 2008 een buschauffeur belaagd door een Marokkaanse-Nederlandse man. Genoeg om een enorme hype te veroorzaken waarbij vooral wordt ingezoomd op de onveiligheid die door ‘Marokkaanse’ jongeren veroorzaakt zou worden. Voortdurend wordt gesproken over de wijk Oosterwei terwijl het onduidelijk is of de plek van het incident wel Oosterwei was en Oosterwei officieel geen wijk is maar een buurt in de wijk Gouda Oost. Wanneer iets soortgelijks zich even later in Gorinchem voor doet verleidt dat het dagblad Metro tot de kop ‘Gouda is overal’. Opvallend is hier ook de rol van Trouw. Hoofdredacteur Schoonen zal later aangeven dat de berichtgeving van Trouw ten aanzien van problemen met allochtone jongeren in Gouda niet evenwichtig is geweest in vergelijking tot andere gebeurtenissen met autochtone jongeren in bijvoorbeeld Capelle aan de IJssel. De hele rel levert gemeente Gouda 10 miljoen euro op. Net als in het geval van de Shariadriehoek wordt de hype door diverse politici gebruikt om te pleiten voor een harde aanpak van Marokkaans-Nederlandse jongeren..

Shariadriehoek omdat het moet

Ook na de ontmaskering van Perdiep Ramesar als leugenaar en oplichter blijven mensen volhouden dat de ‘shariadriehoek’ bestaat. Zo stelt Frank Verhoef op DDS dat de berichten nep waren, maar dat de shariawijk wel bestaat want die zit immers vol met ISIS fanboys. Zoals hij stelt: ‘Ramesar heeft niet verzonnen dat de Schilderswijk vol ISIS-fanboys zit’. Inderdaad Ramesar had het over een klein deel van de Schilderswijk en over ISIS-fanboys heeft hij het helemaal niet gehad: dat is iets wat (onder andere) Verhoef eraan heeft toegevoegd. Ook Ephimenco voegt als het ware een ‘Perdiepje’ toe aan het artikel van Ramesar:.

Misschien geen shariawijk inderdaad, maar wel een buurt waar de meest weerzinwekkende demonstratie van het jaar heeft plaatsgevonden afgelopen zomer. Tientallen duistere figuren paradeerden in de Schilderswijk met hun zwarte vlaggen. Geen toeval dat dit op die plek gebeurde, dunkt me. Ze betuigden hun steun aan de koppensnellers, verkrachters en slavendrijvers van de Islamitische Staat. […] Op die vrijdag 4 juli voelde ik een mix van schaamte en woede bij me opkomen. Wat ik toen dacht? Dat de naam ‘shariawijk’ nog te mild was voor dit Haagse jihadistische bolwerk.

Ook hier zien we dus hoe na de ontmaskering van Perdiep allerlei zaken die als negatief worden benoemd worden toegevoegd aan het oorspronkelijke artikel en aan de term ‘sharia'; zaken waarover Ramesar het in dat artikel helemaal niet had maar waardoor men toch kan volhouden dat de shariadriehoek bestaat al is het gebaseerd op een verzinsel. Ook hier doet het er opnieuw niet toe wat lokale inwoners vonden van de zaken die Ephimenco noemt..

Buurten als de Vergeten Driehoek, Oosterwei en de Diamantbuurt worden in discussies als deze objecten voor debat, politiek, beleid en regulering met betrekking tot zaken die de complexe leefwereld van de inwoners ver overstijgen. De complexiteit van deze buurten wordt gereduceerd tot sharia, islamisering en straatterrorisme waardoor ze enerzijds uitzonderlijke voorbeelden zijn waar alle multiculturele problematiek bij elkaar komt en anderzijds juist de normale situatie zouden weergeven voor problemen met Marokkaanse Nederlanders, islam en integratie door heel Nederland heen. Ze worden daarmee onderdeel van de reeds bestaande beleidsmaatregelen en discussies die betrekking hebben op integratie, beleid en veiligheid, maar worden ook gebruikt om juist exceptionele en hardere maatregelen voor te stellen. Het is dan ook geen wonder dat de term shariadriehoek blijft bestaan nadat Ramesar is ontmaskerd en dat er opiniemakers zijn die stellen dat de shariadriehoek ondanks het bedrog wel degelijk bestaat: het is een te krachtig islamofoob symbool om zomaar weg te gooien..