Soms is het lastig vast te stellen of een partij of politicus populistisch is of niet. De politicus die in Nederland het vaakst met populisme wordt geassocieerd is zonder enige twijfel Geert Wilders. Maar is dat eigenlijk wel terecht? Afgelopen vrijdag schreef hij een interessant artikel in de Volkskrant, waarin hij pleitte voor meer referenda. Ik heb dat artikel eens onder de loep genomen. Is Wilders wel een populist?

Populisme wordt in de politicologische literatuur meestal omschreven als de boodschap dat het ‘goede volk’ wordt afgezet, uitgebuit of bedrogen door een ‘slechte elite’. Eén van de meest gangbare definities komt van de politicoloog Cas Mudde: populisme is volgens deze definitie “an ideology that considers society to be ultimately separated into two homogeneous and antagonistic groups, ‘the pure people’ versus ‘the corrupt elite’, and which argues that politics should be an expression of the volonté générale (general will) of the people” (zie hier [$]). Aan de hand van deze definitie zou je kunnen stellen dat populisme uit 3 elementen bestaat:

1. Een nadruk op het goede, homogene volk (volkscentrisme);
2. Kritiek op de slechte elite die daar recht tegenover zou staan (anti-elitisme);
3. Het idee dat politiek een uitdrukking van de algemene wil van het volk zou moeten zijn.

Hieronder een ruwe analyse van Wilders’ Volkskrant-artikel. Is er sprake van de drie genoemde elementen? Met een groene marker ben ik op zoek gegaan naar woorden die wijzen op volkscentrisme. Met een rode marker naar anti-elitisme. En met een gele naar pleidooien voor de directe politieke vertaling van de volonté générale.

Is Wilders nu een populist? Oordeelt u zelf.

PS.Titel en lead heb ik niet meegenomen.

PPS. Mijn markers hebben hier en daar vast nog wat over het hoofd gezien.

PPPS. Bij verwijzingen naar volkscentrisme is de context van belang. “De Nederlanders” verwijst bijvoorbeeld niet altijd naar het goede en homogene volk. Maar in de gevallen die ik hier gemarkeerd heb volgens mij wel.