Leuk experimentje voor koranhysterici

Als politici beginnen over normen en waarden en de ‘joods-christelijke’ cultuur als basis voor onze samenleving, dan wordt het tijd om op te letten. Doorgaans ligt dan de nationale arrogantie op de loer naar ‘bedreigingen’ die altijd ‘van buitenaf’ komen maar door gebrek aan waakzaamheid in eigen land natuurlijk ruim baan krijgen. Dit type van normen-en-waardenvertog is doorgaans een nationalistisch vertoog, met xenofobe ondertonen. Heel duidelijk is dat te zien aan een opiniestuk in Trouw van de hand van een CDA-Kamerlid, Pieter Heerma.  Het stuk ook nog eens bol van tegenspraken en betekenisvolle weglatingen. Nu ja, een ongeluk komt zelden alleen. Snel, lees je eventjes mee?

De eerste alinea meteen al: “Onze samenleving is gegrond op waarden en normen van de joods-christelijke samenleving.” Dat hoor je meer, deze twee-eenheid van joods en christelijk. En het is historisch nogal wrang. De meeste dragers van de christelijke component in ‘de cultuur’ stonden erbij en keken de andere kant op toen vrijwel alle dragers van de joodse cultuur op dodelijk transport gezet werden, aanzienlijk minder dan een eeuw geleden. Een aanzienlijk aantal dragers van de christelijke component werkten actief mee aan de jodenvervolging. En de rechtvaardigingen van de massamoord op joden werden nogal uit die christelijke component van de cultuur geplukt. Met wat bijbelkennis is dat niet zo heel moeilijk, en mensen als Luther gingen de twintigste eeuwse antisemieten wat dit betreft al voor. Het idee van een ‘joods-christelijke’- maar dus niet humanistisch-seculiere – cultuur is niet alleen nieuw, maar ook nogal wankel. Tussen christelijk en joods lag historisch eeuwenlang gene verbindingsstreepje, maar een afgrond waarin christenen joden wierpen.

Heerma gaat verder. “Deze waarden en normen zijn tegenwoordig echter niet vanzelfsprekend meer.” Dat niet alleen: “We zijn niet eens meer in staat om ze te benoemen, omdat ze zo lang zijn verwaarloosd.” Ja, dat blijkt! Ze zijn kennelijk zo erg verwaarloosd dat de auteur van het opiniestuk zelf geen één norm, geen enkele waarde, uit die zogenaamde joods-christelijke cultuur rechtstreeks weet te noemen. Dat is geen toeval, want zou hij dat proberen, dan zou hij onmiddellijk zijn eigen betoog opblazen. Verderop zullen we zien waarom.

“Het is geen toeval dat samenlevingen in West-Europa tot de beste, rijkste en gelukkigste stukjes aarde behoren.” Dat schrijft Heerma. Inderdaad! Dat ze tot de rijkste behoren is inderdaad geen toeval. Als je als maatschappij vier, vijf eeuwen lang de rest van de wereld aan de dwangarbeid zet om specerijen te verbouwen om te verkopen, tot slaaf maakt op p winstgevend te verkopen en uit te buiten op plantages, goud en zilver uit de grond laat halen door middel van dwangarbeid, of het metaal onderweg steelt nadat een andere koloniale maatschappij het uit de grond heeft laten halen met dwangarbeid, ja, dan wordt je een rijke maatschappij, ten koste van grote delen van de rest van de wereldbevolking. Dat die rijkdom ook in de koloniale mogendheden zelf erg scheef verdeeld was, komt er nog eens bij. Maar hoe dan ook: de rijkdom van West-Europa en de armoede in de rest hangen samen. Laat Heerma gewoon de VOC-mentaliteit aanprijzen als hij de lof van het kolonialisme wil zingen. Waarde nummer één die hieraan ten grondslag ligt heet winstbejag. Dienst aan de mammon, de afgod van het geld, om in een bijbels vertoog te blijven.

“Ook de vrede, veiligheid en mensenrechten zijn geen toevallige samenloop van de omstandigheden”, aldus de auteur. Inderdaad: vrede is nu al enkele tientallen jaren de norm in een deel van West-Europa, na twee wereldoorlogen en een onafzienbare, vele honderden jaren doordreunende optocht van kleinere gewapende conflicten. Dat het nu vrede is geworden, is vooral omdat Europa de oorlogen tegenwoordig heeft geëxporteerd, naar landen waar olie is te halen en wapens te verkopen. Misschien dat de forse groei van de Nederlandse wapenexport iets zegt over de Heerma’s ‘joods christelijke cultuur’ van ‘onze samenleving’?

Dan die mensenrechten. Daar hebben mensen voor gevochten, die waren bepaald geen vanzelfsprekend product van de gangbare christelijke waarden. Eerst moesten ze, veelal nog indirect worden bevochten dwars tegen de Katholieke inquisitie in, toen Protestanten gewetensvrijheid eisten, die ze maar al te makkelijk vertrapten zodra zij zelf konden domineren. Het concept ervan is niet een product van het christendom als zodanig, maar eerder van een nogal praktische inzicht. Als verschillende varianten van godsdienst naast elkaar bestaan, allemaal te machtig om door de concurrentie te worden uitgeroeid, maar niet machtig genoeg om helemaal te overheersen, dan kun je misschien maar beter het individu zelf over geloofskwesties laten beslissen, onder het motto: leven en laten leven. Dat was trouwens ook conform de handelsgeest die, niet helemaal toevallig, in dezelfde tijd als de Protestantse Reformatie in Noordwest-Europa de overhand begon te krijgen. Het betreft hier eerder een relativering van toenmalige christelijke waarden dan de uitdrukking ervan.

Binnen de, relatief marginale maar intern nauwelijks minder conformistische joodse gemeenschappen heerste weliswaar geen inquisitie, maar veel beter voor de individuele gewetensvrijheid ging het ook daar niet toe, zoals bleek uit bijvoorbeeld de uitstoting van de filosoof Spinoza  uit de joodse gemeenschap waarvan hij deel uitmaakte, onder meer vanwege niet nader omschreven “vreselijke ketterijen”. Georganiseerde godsdienstige dominantie kent als bijbehorend normen- en waardenpatroon geen gewetensvrijheid, geen mensenrechten, maar censuur, dwingelandij en ketterjacht. Ziedaar dan ook drie normen-en-waarden die Heerma klaarblijkelijk graag laat herleven. De ketters van vandaag heten dan cultuurrelativisten en, zoals we zullen zien, mensen die individuele rechten nastreven… en moslims. Maar dat zegt Heerma dan weer niet hardop. Ook hypocrisie hoort blijkbaar tot het door hem aangehangen normen-en-waardenpatroon.

De mensenrechten die hij aanstipt zelf waren natuurlijk een product van de Verlichting – product van filosi ofische stromingen die de kerkelijke hiërarchie, en soms zelfs het godsbegrip zelf, aanvielen. In de Franse revolutie, waarin niet alleen aristocraten en een vorstenpaar maar oom nogal wat bisschoppen hun hoofd verloren, werden dan de mensenrechten geproclameerd, dwars tegenover de dominante ‘christelijke traditie’ in. Die traditie was toen nog te antisemitisch om zich het etiket ‘joods-christelijk’ te laten aanleunen. Dat kwam pas toen er een derde religieuze traditie als bedreiging moest worden aangewezen. Niet alleen voor Wilders betekent ‘joods-christelijk’ feitelijk maar al te vaak: als het maar niet islamitisch is, zoals Ger Groot in een commentaar terecht aangeeft.

Zo gaat het door en door, het normen-en-waardenverhaal van het CDA-Kamerlid waar maar geen eind lijkt te komen. Dit is fraai: “Om aan alle individuele behoeften te voldoen is een onpersoonlijke, bureaucratische overheid ontstaan…” Ja, wanneer ook alweer? Toch niet per ongeluk in de jaren dat de voorlopers van de partij van de auteur altijd, zonder uitzonderingen, in de regering zat en die doorgaans domineerde? De jaren veertig tot en met tachtig van de twintigste eeuw waren de jaren waarin deze overheid enorm werd uitgebouwd. Het waren ook de jaren waarin eerst de KVP, later haar opvolger het CDA – ja, dat was ooit een grote partij! – landelijk vrijwel de dienst uit maakten. Als in die bureaucratische staat een waardenpatroon in tot uiting kwam, dan toch vooral ook het christelijke waardenpatroon van die partijen zelf, plus de sociaaldemocratische variant ervan, al blijft ook nu de aard van dat patroon in nevelen gehuld. Maar er een teken van te zien dat de traditionele waarden niet in acht zijn genomen, is bizar.

Ten slotte – want ik vind het mooi geweest eigenlijk – klaagt de auteur nog: “Het gaat niet om jouw individuele rechten, maar om je plichten om te doen wat goed is voor de samenleving als geheel.” Hm. Enkele alinea ’s eerder waren het nog de “mensenrechten” die indirect als zo typerend werden gezien voor onze gelukkige en rijke samenleving. Nu moeten die individuele rechten opeens wijken voor de de gemeenschap, in een redenering waar geen kalief in Rakkha of fascist in Venlo het mee oneens kan zijn. Consistentie hoort duidelijk niet tot de normen waar Heerma waarde aan hecht.

Hier zien we meteen waarom de auteur van het stuk de “normen en waarden” wiens teloorgang hij zo zegt te betreuren, nergens expliciet opsomt. Het lijstje zou immers al snel allerlei persoonlijke rechten en vrijheden bevatten – en zijn er op volgende redenering schuift precies dat type rechten en vrijheden opzij als ondergeschikt aan het belang van “de samenleving als geheel” Rechten en vrijheden zijn goed om mee te schermen als je er een buitenlandse vijand – Poetin, ISIS – mee om te oren kan slaan. Als het er om gaat de eigen maatschappij te ‘verdedigen’ – lees: disciplineren – dan schuiven onze van ‘joods-christelijke’ normen-en-waarden-retoriek doordrenkte politici en ideologen deze rechten en vrijheden klakkeloos en in adembenemend tempo opzij. De ‘joods-christelijke’ cultuur waar Pieter Heerma zich op beroept, fungeert een legitimatie voor conformisme, gelijkschakeling, disciplinering en dwang.

zaterdag 5 december 2015

Terwijl media ons blijven bestoken met berichtgeving over de aanslag in San Bernardino, vond er alweer een nieuwe moordpartij plaats. Wie denkt dat ogenblikkelijk de aandacht naar die nieuwe gewelddaad verschuift, vergist zich: de hype rond de eerdere aanslag hobbelt gewoon door. Maar hey, die eerdere aanslag vond dan ook plaats in Californië, in ‘onze’ wereld. De nieuwe aanslag vond plaats in Tsjaad. En met de mensen daar hebben ‘we’ niet zoveel, al is Tsjaad niet verder weg dan de Westkust van de VS. Toch?! Kort berichtje dus, dat allengs omlaag zakt op de Volkskrant-website.

De aanslag in Tsjaad kostte geen veertien mensenlevens, zoals die in San Bernardino. Bij de aanslag in Tsjaad – drie zelfmoordaansl;agen op een marktplein i op een eiland in het Tsjaad-meer – verloren maar liefst dertig mensen het leven. De aanslag in Tsjaad leidde niet tot 21 gewonden, zoals die in Californië. Nee, bij de aanslag in Tsjaad raakten tachtig, mogelijk negentig mensen gewond. Geen enkele dode is weg te strepen tegen de andere, geen enkele gewonde weegt op tegen een andere gewonde. Het is allemaal verschrikkelijk.

Maar je kunt er niet omheen: twee keer zoveel doden, bijna vier keer zoveel gewonden – en misschien de helft van de aandacht. Mensen in Afrika zijn in media-land blijkbaar ongeveer een achtste waard van wat mensen in Californië waard zijn. En kom me niet aan met verhalen van ‘culturele empathie’ die zulke scheefheid onvermijdelijk zou maken. Een ander woord voor die verwrongen empathie is etnocentrisme, neokoloniale vooringenomenheid. Daar mogen we wel eens mee proberen te breken.

Beide aanslagen zijn – als de eerste berichten kloppen – geestverwant. IS claimt min of meer de schietpartij in San Bernardino. Het daarmee verwante Boko Haram wordt al in verband gebracht metd e aanslag in Tsjaad. Ook ideologisch is er dus geen reden om de ene aanslag veel en de andere, nog veel bloediger aanslag veel minder aandacht te geven.

Interessant aan de aanslag in Tsjaad is trouwens wat er aan voorafging. Mensen zaten op het eiland omdat ze voor Boko haram elders op de vlucht waren geslagen. Dat is wrang. En de aanslag werd gepleegd nádat vorige maand de noodtoestand in het gebied was afgekondigd. Vijfduizend soldaten  waken in het gebied over de veiligheid. Helpen deed het dus niet.

Noodstoestanden zijn geen erg geschikt middel om aanslagen mee te voorkomen. Je kunt er wel uitstekend klimaatprotesten mee dwarsbomen, via preventief huisarrest  en demonstraties die door een verbod getroffen werden , en door hardhandige onderdrukking waar betogers toch probeerden te demonstreren. Dáár zijn noodtoestanden goed voor. Dat dan weer wel. Een vleugje staatsterreur verpakken als strijd tegen terreur is altijd handig En huichelachtig.

Bij dit alles wil ik nog iets kwijt dat me niet lekker zat. Direct na de aanslagen in Parijs wezen mensen er volslagen terecht op hoe wrang het was dat doden in Parijs de volle aandacht kregen, dodelijke slachtoffers van een soortgelijke aanslag in Beiroet kort daarvoor echter niet. Ik deelde dat gevoel, en heb berichten in die zin met overtuiging van Likes voorzien in Facebook-land.

Maar er knaagde wel iets. Zouden we allemaal, als er een aanslag plaatsvond geruime tijd na Parijs, in een ver land waar ‘we’ niet zo veel mee hebben, dan ook klaar staan om die volop aandacht te geven? Was ‘Beiroet’ enkel een punt dat we wilden en genoodzaakt waren te maken rond ‘Parijs’? Een geheel en al recht naar voren gebracht punt, maar zonder dat het een permanent aandachtspunt was? Ik hoop het niet. Ik geloof het ook niet echt, maar knagen deed en doet het soms wel.

Reacties de komende dagen zullen het uitwijzen. Laten we proberen werkelijk álle slachtoffers van ál het geweld de aandacht geven waar ze recht op hebben, terwijl we zoeken naar oorzaken en oplossingen. Hoe moelijk dat allemaal ook is.

Dijsselbloem denkt dat ik niks te doen heb. Hij heeft natuurlijk mijn blog over vluchtelingen en de VVD gelezen, en nu dacht hij: weet je wat, ik laat die gast een heel nieuw artikel typen, over mij.
Dijsselbloem, je bent een vervelende eikel. Een belangrijkdoener.
En je liegt.

Jeroen Dijsselbloem heeft gister namelijk groots en meeslepend geroepen:
“Ze blazen de welvaartsstaat op!“

“Ze”,  dat zijn de vluchtelingen natuurlijk weer.

Hoe blazen de vluchtelingen dan de hele welvaartsstaat op?
Welnu, zegt Jeroen, ze komen allemaal een uitkering vragen.

Nepnuance

Je zou na Zijlstra bijna gaan denken dat dat een heel genuanceerde uitlating is. Maar dat is het natuurlijk niet. Volgens Zijlstra komen ze allemaal voor een borstvergroting, volgens Dijsselbloem voor een uitkering. Lood om oud ijzer.

Dat mensen hierheen vluchten omdat ze bijvoorbeeld klem zitten tussen massamoordenaar Assad, IS, Al-Nusra Front, Iran, en bombardementen van de VS, Rusland, Frankrijk, binnenkort misschien Nederland en god weet wie nog meer…

Whatever. Dat doet er volgens Dijsselbloem niet toe.
Als hij het lijden van die mensen maar kan gebruiken om ons angst aan te jagen voor barbaarse hordes die onze welvaartsstaat opblazen, met dynamiet –  eh, pardon, uitkeringsaanvraagformuliertjes.

Het effect van asielzoekers op de welvaartsstaat

Ja ja, die enorme kosten van vluchtelingen voor onze arme welvaart.
Hoe is die verhouding eigenlijk?
Zoals je al eerder kon lezen op Grutjes, waren in 2014 de totale kosten van de asielprocedure 681 miljoen.

Kijk maar even goed, pak er een vergrootglas bij, en zie hoe asielzoekers onze welvaartsstaat onbetaalbaar maken!
Of bijna dan.
Of…
Nou ja, in elk geval 0,0026 keer duurder…