De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein Paul Ryan, zei dinsdag dat hij een werkgroep van hooggeplaatste parlementsleden heeft geformeerd om een wet voor te bereiden die de immigranten wegens terreurdreiging buiten de deur wil houden. De wet kan vrijdag al ter stemming worden gebracht. 'Op dit moment kun je beter het zekere voor het onzekere nemen', zei Ryan op een persconferentie.

Obama noemde die opstelling tijdens een bijeenkomst in Manila overdreven voorzichtig. Hij beweert dat het vluchtelingenprobleem nu wordt ingezet als goedkope verkiezingspropaganda. 'En dat moet heel snel stoppen, want de hele wereld kijkt toe', aldus de Amerikaanse president.

Bron

Wat een druk leven heb ik ineens. Ik ren de hele dag rond om me voor te bereiden op het onvermijdelijke: een aanval. Er moet genoeg in huis zijn, dus scheur ik naar de dichtstbijzijnde supermarkt en laad mijn karretje vol.

‘Honger?’ vraagt de caissière. ‘Nee, oorlog!’ zeg ik en kijk haar indringend aan. ‘Al begonnen?’ vraagt ze weifelend. ‘Jaja!’ en ik prop alles in de auto.

Shit, wc-papier vergeten. Ik ren de winkel weer in en sta even later bij de afdeling wc&zo. Niks. Leeg. Leeg. Leeg. Ik vraag het een vakkenvuller. ‘Is al dagen zo,’ zegt de jongen. ‘Allah heeft zijn kont afgeveegd…’ mompel ik en haast me naar huis.

Kasten volladen, luiken dicht tegen de machinepistolen, hout hakken voor als de elektriciteit uitvalt, stofzuigen, nog snel een wasje doen. Het moet er wel een beetje uitzien als ze komen.

Kopje thee met mijn salafistische buurman. Ik vraag beleefd of hij niet zoveel suiker wil gebruiken, daar ik niet weet hoe lang ik nog met mijn voorraad vooruit kan. Hij grinnikt. Zijn baard hangt in de thee. ‘Ben je voorbereid?’ vraag ik. ‘Ik schiet ze allemaal naar het paradijs,’ zegt hij.

Tegen achten ga ik op de bank zitten. Nederland-Duitsland.

Wedstrijd afgelast. Godverju. Hadden we eindelijk eens de kans die Moffen te verslaan (B-elftal, nog een beetje shaky die lui) en dan gaat het niet door…

Ik wacht. Honkbalknuppel tegen de bank. Mij maken ze niet gek. Ik ben voorbereid.

Kan altijd nog de buurman bellen.

Op bezoek in het Onland – 1

Het opsluitcentrum is officieel tot niet-Nederland verklaard. Je kunt er in op vertoon van paspoort, er wordt niets gestempeld. Tegelijkertijd is de bezoekzaal tevens in gebruik als rechtszaal. De uitgeslotenen moeten in het niet-Nederland wel berecht kunnen worden volgens iets wat Nederlands recht heet. Het portret van het koninklijk echtpaar vertelde ons dat die rechtspraak hier plaatsvond.
Als het opsluitcentrum Nederland was zou het verblijf als verblijf in Nederland gelden en dat is niet de bedoeling.

“Ik ben blij dat ik onder hun portret zit”, zei de man uit Kandahar, de “Perzische” hoek van Afghanistan. “Zij zijn democraten, ik heb veel respect voor hen.” Ik ging er maar niet op in. “Ik ben er van overtuigd dat het goed komt en dat ik mij nuttig kan maken in Nederland,” zei hij vol vertrouwen. Aan zelfvertrouwen heb je niets in dit opsluitcentrum, het vertrouwen moet op anderen gericht zijn. “Ik neem alles aan wat op mijn weg komt. Ik zal schoonmaken. Ik ben blij dat ik hier ben.” Zo’n positieve houding ondanks de manier waarop hij behandeld werd trof mij als zeldzaam en bijzonder. Hij had iets gestudeerd maar kwalificaties uit deze hoek van de wereld vermogen Nederlandse personeelschefs niet te imponeren – tenzij je Afshin Ellian heet natuurlijk.

Hij leerde mij eenvoudig door het te doen hoe je groet als moslim uit die streken: vriendelijke blik, hand op het hart.
Ik hoop voor hem dat het goedgekomen is. Afghanen golden als onuitzetbaar. 

João sprak alleen Portugees, hij kwam uit Angola. Hij was naar eigen zeggen niet-politiek maar zijn ouders waren van de UNITA en dat maakte zijn positie als vanzelf gevaarlijk. Ik kwam dus tegenover iemand die ik vroeger als Vijand moest zien te zitten.
Zijn bagage was achtergebleven in Ierland, waar hij oorspronkelijk geland was en waarheen hij op grond van “Dublin”, de uitzetregels van Fort Europa, naar teruggestuurd zou moeten worden. Hij had familie in Nederland maar hij wist niet hoe die te bereiken. Ik kon hem daar dan ook niet mee behulpzaam zijn. Hij had hier dan ook niets te zoeken vanuit de gevangenis die niet zo mag heten en hij verheugde zich op uitwijzing naar Ierland. Hij zou Iers leren, dat leek hem leuk.

Hij had geen koffer, hij was hier al een week. Hij zei zelf dat het wel erg naar was dat hij geen andere kleren had dan wat hij aanhad (en het was te rieken dat hij ze al ruim een week aanhad). Hier was een punt waarop ik wel kon helpen. Ik heb het verslag gehoord hoe prettig hij het vond niet meer vies rond te hoeven lopen met op zijn minst twee extra kledingstukken per lichaamsdeel. Ik heb hem niet meer gezien.

En ik hoop voor hem dat hij is toegelaten in Ierland, en dat ik wie weet, ooit een zwarte barman aantref in een landerig café in de Gaeltacht, Seán geheten, maar ik weet wel beter en spreek hem in het Portugees aan.
Ach, dromen. Hoe het eigenlijk is afgelopen hoor ik maar liever niet, tenzij het zo is als ik hierboven schrijf.

Hoeveel Nederlanders horen op school dat “Angola” nog een tijdje een “Nederlandse” kolonie is geweest? Ter plaatse is de volgorde van slavenhalers en onderdrukkers wel bekend.

Het Onland, zo heb ik eerder hier het tot buitenland verklaarde opsluitwezen genoemd, waar door het regime ongewenste vreemdelingen opgesloten worden (“te gast zijn”), zoals gisteravond vertoond op de Nederlandse televisie – zoals altijd als vulsel tussen de reclame. Kanttekeningen van een ooit-regelmatig bezoeker aan het Onland. 

Wat je als je op bezoek gaat in het opsluitcentrum niet te zien krijgt zijn de massieve deuren met het luikje, de stapelbedden. De deur die om kwart over acht ´s ochtends open gaat en in het kader van de “versobering” blijkbaar nu om vijf uur ‘s middags alweer dicht. In het beeldverhaal Het uiterste middel, dat blijkbaar in de zomer is gemaakt, zie je dat er nog vele uren daglicht zullen komen terwijl de gevangenen die geen gevangenen mogen heten daar binnen zitten. 

Tussendoor: een stemming die met het woord landerig het best omschreven is. Meestal berusting, opstandigheid soms, bedroefdheid, schaamte tegenover het thuisfront – je gaat niet zeggen dat je achter tralies zit -, besef van uitzichtloosheid, doelloosheid. Vaak weet men wel dat uitzetten niet mogelijk is en dan volgt het klinkeren: op straat zetten met de mededeling dat de op straat gezette persoon binnen 24 uur het land verlaten moet hebben. Waarheen dan? In de tijden van treinkaartjes kreeg men het bedrag voor een treinrit naar Roosendaal, dat lag vanuit Amsterdam bekeken het dichtst bij Afrika. Bepaalde dingen kan men niet verzinnen.

In het opsluitcentrum is de verkeerstaal wat een kleine vijftien jaar geleden Krens heette, het Engels van de grensgevangenis. Een uitgekleed Engels. Je moet niet verwachten dat “How long have you been here in the Netherlands?” goed begrepen zal worden. “How long (are) you here?” – eventueel uit te breiden. Je komt er vanzelf wel achter of en in hoeverre de ander het Engels machtig is, of een andere taal die je zelf ook hebt geleerd. (Nee, Duits heeft geen zin hier). Zo heb ik onverwacht nut van mijn Portugees gehad.

Opmerkelijk: de vreemdelingengevangenis in Rotterdam had of heeft in de documentaire nog zichtbaar een bibliotheek. Als er een grens aan het budget voor de opbouw hiervan was hebben wij dit in ieder geval nooit bemerkt. “Wij” – mijn wederhelft en ik, die onvervaard en gedreven bijvoorbeeld een koopavond bij Nilsson & Lamm doorbrachten om een kar te vullen en onderwijl subversie binnensmokkelden (Ni Dieu ni maître, de anarchistische bloemlezing door Daniel Guérin vind ik nog steeds de mooiste vangst). Een vakantiedag in Brussel kwam neer op grootschalig inkopen in deze voorpost van de Franstaligheid. Reisgidsen, Lonely Planet voorop, mochten niet, want daar kon men dan kennis aan ontlenen over een land waar men niet vandaan kwam. Die restrictie was er. Een deerniswekkend argument. Een zeer tastbaar resultaat was het helpen aan de hand van een beeldverhaal bij het ter wereld brengen van een borelingske door een zwangere gevangene gaste (wat er van het kind geworden is kunnen wij niet weten).

“Staan die draden nou onder stroom?” Reza wees naar de afrastering op de hoge muur rond de binnenplaats. De bewaker lachte. “Nee hoor, daar komt toch niemand overheen.” Reza lachte mee. Zijn papieren hadden niet al te handig aangegeven dat hij uit Italië kwam, maar dat had men op Schiphol al meteen niet geloofd. Bovendien was er een marechaussee geweest die een paar woordjes Italiaans had opgepikt op vakantie, en daar had Reza niet eens iets op terug kunnen zeggen. Dus had hij zich gedwongen gevoeld asiel aan te vragen, als Afghaan uit de streek waar men ook Farsi spreekt. Direct zeggen dat hij uit Iran kwam leek hem te riskant. Niet dat het iets uitmaakte, want hij werd opgesloten in de toren voor ongewenste vreemdelingen. Hij hielp een beetje bij de sport, en als sportbeoefenaar stond hij op de binnenplaats en stelde hij zijn vraag. Wie kon er over die muur?

Nee, de klassieke ontsnapping via lakens of touwen was niet mogelijk. Maar wie eenmaal in dit land terecht was gekomen, ook al werd hem de toegang geweigerd wegens gebrek aan verblijfstitel of andere onbegrijpelijkheden, mocht slim geacht worden. Zijn ontsnappingsplan kon hij echter niet alleen uitvoeren. Het was zoeken naar iemand die kon helpen bij de uitvoering. Dat werd nog zoeken. De meeste medebewoners waren uiterst terneergeslagen en wachtten wel degelijk op een kans aan hun opsluiting te ontsnappen. Maar dit wachten had hen ook nogal apathisch gemaakt. Klachten over hoofdpijn en slapeloosheid vlogen je om de oren, de hele dag. Al was het maar om aan die ergernis te ontsnappen…

“Gewoon over die muur heen en wegwezen hier,” had Ayoub op een recreatieuur buiten gezegd met een gebaar naar de muur. “En dan?” had Reza gevraagd. “Een neef van mij woont in de stad, ik weet wel waar ik naartoe moet.” Ayoub stond geboekt als Algerijn, als het Reza echt geïnteresseerd had zou hij hebben kunnen concluderen dat Ayoub uit Marokko kwam. Maar ontsnappen was zijn enige interesse. En hij nam Ayoub in vertrouwen. Hij stemde in, in ruil zou hij voor de eerste paar dagen opvang zorgen – een belofte die Ayoub niets zou kosten.

Zondag 14 juli, een hete zomerdag. Twee paviljoens hadden recreatie op de binnenplaats die eigenlijk buitenplaats zou moeten heten. De muur van een meter of elf hoogte met prikkeldraad erop scheidde hen van de buitenwereld. “Paviljoen” was de aanduiding voor twee verdiepingen in het torengebouw. Er was bewaking, maar die stelde deze middag niet veel voor: twee landerig toekijkende vrouwen. En er viel ook niet veel te zien. Het spannende gebeurde terwijl het nog moest doordringen tot de omstanders en bewakers. Reza had zeven karatepakken uit de sporthal meegenomen en aan elkaar geknoopt. De lange witte sliert nam hij mee, met een snel gebaar naar Ayoub: “nu!” Gelukkig was Ayoub vlot van begrip.

Beiden renden naar de muur, Ayoub klom al in de ketting van karatepakken terwijl Reza nog moest richten op de bovenkant. De slinger landde net over de meegevende draden. Ayoub was al bovenop, kon zonder problemen over de draden heen en hij hield een plukje draad vast omlaag voor Reza. Die klom ook snel in het karatepakkenkoord. De bewaaksters waren vooral verbaasd. “Wat doen jullie nu?” vroeg er een, alsof zij dacht dat het bij recreatieve sport hoorde. De gevangenen beseften evenwel terwijl Reza de muur beklom dat er iets bijzonders aan de hand was, en zij applaudisseerden.

De opgetrokken ketting hielp niet veel bij de afdaling – na een eindje sprongen de mannen achtereenvolgens in de slotgracht. De bewaaksters waren inmiddels van hun verbazing bekomen. Reza en Ayoub waadden zo snel mogelijk door de gracht, Reza ontdeed zich in de bosjes op het spoortalud vlug van een laag kleding en voort gingen zij, met de dekking van bosjes en struiken. Daar kwamen zij aan bij de trekvaart, een brede barrière die hun misschien juist wel goed uitkwam. Als er speurhonden werden ingezet zou hun spoor onvindbaar worden. Zij zwommen snel maar beredeneerd in een diagonaal over de vaart. Het was een hete dag, en in Amsterdam wordt zelden iets vreemd opgevat, dus de zwemmende mannen werden nauwelijks bekeken – het was hoe dan ook een stille hoek van de stad. Aan de overkant waren opnieuw veel bosjes en struiken die hen aan het gezicht konden onttrekken. Dat was inmiddels al nodig: er cirkelde een helikopter boven de polder, maar net niet handig genoeg. Het volkstuincentrum aan de overkant van de vaart bood voldoende sluip- en kruipgelegenheid om onopgemerkt weg te komen. En op een gegeven ogenblik zou de speurtocht wel gestaakt worden.

Tenslotte waren Reza en Ayoub geen gevangenen, maar geweigerde vreemdelingen. En het kwam vaak genoeg voor dat dezen op straat gezet werden met de mededeling: “U heeft 24 uur de tijd om dit land te verlaten.” In het pays légal was de zaak daarmee opgelost, in het pays réel betekende het dat er weer wat illegale vreemdelingen zonder papieren extra rondliepen. Hun omgekeerde Bastillebewerking had iets toegevoegd aan het werkelijke land. Er was geen reden hard te blijven zoeken naar degenen die juridisch gesproken niet eens ontsnapt waren. En waar ze van moesten gaan leven in de toekomst – dat zou hen snel genoeg weer in aanraking doen komen met het pays légal. Die toekomst lag nog voor hen, inmiddels hadden ze de Middenweg bereikt. In een café belden zij het adres van de familie van Ayoub. Reza werd niet met open armen ontvangen in het huis van Ayoubs familie, maar een of twee dagen – dat mocht – en daarna… daar moest God maar in voorzien.